Στα ταξίδια της γραφής τον τραβάνε σαν μαγνήτης οι ελπίδες, οι αναζητήσεις, οι μάχες. Ο Γιάννης Φιλιππίδης πιστεύει ότι η πραγματική ζωή –άρα και το ταξίδι- εμπλουτίζουν τις εμπειρίες και τα συναισθήματα ενός συγγραφέα.
Είναι υπέρμαχος αλλιώτικων βιβλίων, που μοιάζουν περισσότερο με εσωτερική αναθεώρηση ή θεραπευτικό θέατρο, διότι σ’ αυτά συναντιούνται ο σφυγμός του συγγραφέα μ’ αυτόν του αναγνώστη.
Στο τελευταίο του βιβλίο οι πρωταγωνιστές των ιστοριών του συμπλέκονται, ανασαλεύουν, στρέφονται γύρω από την εσωτερική τους ελευθερία και μας φέρνουν αντιμέτωπους με αλήθειες που πονάνε. Οι καταιγίδες στις ζωές τους μεταφυσικές και υπερκόσμιες, έρχονται να κατακρημνίσουν τα πάντα ή να τα τοποθετήσουν στη φυσική τους θέση.
Με αφορμή την κυκλοφορία του νέου του βιβλίου, μια εξαιρετική συλλογή ανεξάρτητων κειμένων και ελεύθερων σκέψεων, με τίτλο «Κωδικός ελευθερία» από την Άνεμος Εκδοτική, ο συγγραφέας Γιάννης Φιλιππίδης παραχώρησε αποκλειστικά στην ιστοσελίδα tameteora.gr τη συνέντευξη που ακολουθεί. Δείτε επίσης ΕΔΩ πώς μπορείτε να κερδίσετε αντίτυπο του μοναδικού αυτού βιβλίου.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Μια εξαιρετική συλλογή ανεξάρτητων κειμένων και ελεύθερων σκέψεων, που διανθίζονται από της μοναδικής οπτικής φωτογραφίες του Νικόλα Τελλίδη δένονται μοναδικά σ’ ένα ξεχωριστό βιβλίο κι έχουν τον έξυπνο και τόσο αληθινό τίτλο «Κωδικός Ελευθερία». Το βιβλίο κυκλοφορεί από την Άνεμος Εκδοτική. Ποια ήταν η αρχική σας έμπνευση, το έναυσμα για την κατάθεση της ψυχής σας σ’ αυτό το έργο, κύριε Φιλιππίδη;
Το πείραμα της συγγραφής κι άμεσης έκδοσης ενός βιβλίου, που δε χαρακτηρίζεται εύκολα, δεν είναι μυθιστόρημα, ούτε σειρά διηγημάτων, έγινε στο τέλος το 2011 με το «Ζωή με λες» ένα βιβλίο με ανεπτυγμένο τον εσωτερικό διάλογο συγγραφέα-αναγνώστη, χωρίς παρεμβολές από μια μυθιστορία που σε ταξιδεύει αλλιώς. Κείμενα απόλυτης επαφής αναδείχτηκαν από κείνο το βιβλίο, που μ’ έμαθε να είμαι ειλικρινής κι αυθεντικός όσο σε κανένα άλλους είδους βιβλίου. Το «Κωδικός ελευθερία» είναι η επανεπίσκεψη στην αγκαλιά του αναγνώστη. Γράφοντας από τα 25 μου κι εκδιδόμενος επίσημα πριν από 10 χρόνια, έμαθα να λαμβάνω τα σήματα των αναγκών από τους ανθρώπους της εποχής μου. Κι είμαι υπέρμαχος αυτών των αλλιώτικων βιβλίων, κυρία Δούλη, που μοιάζουν περισσότερο με εσωτερική αναθεώρηση ή θεραπευτικό θέατρο, γιατί εδώ, συναντιούνται ο σφυγμός του συγγραφέα μ’ αυτόν του αναγνώστη. Δίνουν την ευκαιρία να μοιραστούμε πιο βαθείς, εσωτερικούς δικούς μας τόπους.
Τα κείμενα σας αναφέρονται στην δημοκρατία, στην πατρίδα που χάσαμε, στα όνειρά μας, σε ανθρώπους που ζουν μονάχοι, στην κρίση, στα σκοτεινά βλέμματα, στα σκυφτά κεφάλια, στην απογοήτευση και στα «κακώς κείμενα» της εποχής μας; Πείτε μας τις σκέψεις σας και τα μηνύματα που θέλετε να περάσετε μέσα από αυτό το βιβλίο;
Συμβαίνει κάθε τόσο να δείχνω σαν συγγραφέας κατηγορίας του «κάθε χρόνος κι ένα βιβλίο». Η πραγματικότητα, κρύβει πολλή παραπανίσια γοητεία. Κάθε βιβλίο ζυμώνεται κι ωριμάζει δυο ή τρία χρόνια, ξεκινά ίσως να γράφεται, παράλληλα μ’ ένα άλλο που τείνει στο νήμα του δικού του τέρματος. Το ένατο βιβλίο μου για το οποίο μιλάμε, είναι οι βαθύτερες σκέψεις μου στον «ελεύθερο» χρόνο μου. Έτσι, ανάμεσα στο « Ο Απρίλης που στάθηκε αλήτης» και το επόμενο, που κρύβει μια ωριμότερη –κατά την κρίση μου- μυθιστορηματική θεώρηση, που κλέβει αλήθειες από προσωπικές μου μνήμες από την εποχή της κοινής μας αθωότητας, σφηνώθηκε η ιδέα κειμένων σκόρπιων στην αρχή και μετέπειτα, η ίδια η γροθιά ενός ονείρου, ενός «Κωδικού». Τα κείμενα, λες και με βρήκανε μόνο κι απροετοίμαστο και γράφτηκαν σ’ αυτό το χρονικό μεταίχμιο. Αλλά ήταν, ό,τι σημαντικότερο μπορούσα να επικοινωνήσω ως συγγραφέας. Σαν φίλοι από δεκαετίες παλιές, ο φίλος/η που ανταμώνει μ’ ένα τέτοιο βιβλίο, μοιράζεται με μένα, κείμενα που θεωρεί βιωματικά, δικά του, ενώ στ’ αλήθεια πρόκειται για δικά μου• και τελικά για κοινά δικά μας.
Όλα τα κείμενα του «Κωδικός ελευθερία» αγγίζουν και ταξιδεύουν τον αναγνώστη ανασύροντας μαγικά, ξεχασμένα όνειρα, χαμένες ελπίδες και μάχες που δεν δώσαμε. Ένα, όμως, συγκεκριμένα με συγκίνησε και με συντάραξε περισσότερο το «Μόνη της». Θα θέλατε να μας μιλήσετε λίγο περισσότερο γι’ αυτό και για την απόφασή σας να μοιραστείτε αυτή την ιστορία μαζί μας;
Αν και συμβαίνει να μη μιλάω ζώντας παράλληλα την πιο αντικαταθλιπτική μου περίοδο, θα προσπαθήσω να κάνω πεποίθηση σ’ όσους/ες περισσότερους/ες προλαβαίνω, ότι δεν υπάρχουνε στ’ αλήθεια χαμένες ελπίδες, ούτε όνειρα. Μόνο ο ασθενής-ευάλωτος εαυτός μας είναι αυτός που παραδίδεται χωρίς μάχη. Μπορεί μια λέξη σαν τη μάχη, ν’ ακούγεται φοβική ή επικίνδυνη, όλοι μας εξάλλου φέρουμε τραύματα της εποχής. Αλλά ακόμα η απομονωμένη φίλη, που δε προσεύχεται πια για τον εαυτό της, γιατί καμιά ευχή δεν έγινε αλήθεια, αν βρει φίλους που θα ‘πρεπε να τη συναντούν συχνότερα και να τη βοηθούν κάπου ανάμεσα στις δικές μας ανάγκες, ίσως κάποτε βαρεθεί το πολύ πηγάδι, που χαρακτηρίζει τις ζωές πολλών από μας. Κι έτσι, το μυθοπλασμένο κορίτσι που κυκλοφορεί μέσα σ’ ένα βιβλίο, βρει τις αληθινές μόνες και τους αληθινούς μόνους της ζωής, που δε σταματά να μας αιφνιδιάζει με καινούργια βάσανα. Μέγιστη είναι η ανάγκη να σταθούμε όρθιοι, ψυχικά και σωματικά. Μια τόσο αληθοφανής ιστορία, ίσως έχει να μας διδάξει κάτι, κάτι απ’ όσα δεν μας διδάσκουν, όταν απουσιάζουμε από την ιερή διαδικασία της ανάγνωσης βιβλίων.
Ρόδος, Σύμη, Σαντορίνη, Καστοριά είναι κάποια από τα μέρη στα οποία αναφέρεστε μέσα στο βιβλίο σας. Πόσο σημαντικό είναι για εσάς να ταξιδεύετε, να γνωρίζετε καινούρια μέρη και τοποθεσίες ή να επιστρέφετε σε παλιά και αγαπημένα; Είναι απαραίτητο αυτό για έναν συγγραφέα, ή αρκούν τα «ταξίδια της φαντασίας του»;
Σαλονίκη, Πελοπόννησος, Κύθηρα, Μακεδονία και Εύβοια, Κρήτη θα προσέθετα αυθόρμητα. Στην πραγματικότητα, και στα εννιά βιβλία που ‘χουν εκδοθεί ως τώρα, προβάλλεται η Ελλάδα. Ανήκα πάντα στους πρωτότυπους, που υπόσχονταν στον εαυτό τους πως, αν κάποιος δεν ταξιδέψει σε κάθε ελληνική-μαγευτική γωνιά, δεν έχει δικαιολογίες να περάσει τα σύνορα της μικρής μαγικής πατρίδας του. Η αγάπη για την πατρίδα μου εξακολουθεί• και μ’ ακολουθεί. Αφήνω ακόμα την ξένη φιλμογραφία, να με ταξιδέψει έξω από τα εθνικά μας σύνορα. Η πραγματική ζωή –άρα και το ταξίδι- εμπλουτίζουν τις εμπειρίες και τα συναισθήματα ενός συγγραφέα, προτείνω για τους άλλους τα περισσότερα. Εγώ, δεν έχω επισκεφτεί ακόμα ολόκληρη την Ελλάδα της δικής της ιστορίας, που μ’ έμαθε να την αγαπάω από παιδί.
Πόσο εύκολη ή δύσκολη ήταν η συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου, κύριε Φιλιππίδη; Θεωρείτε ότι ο συγγραφέας επιτυγχάνει ένας είδος «ψυχοθεραπείας» με την κατάθεση των σκέψεων και των συναισθημάτων του στο χαρτί;
Με κάθε μυθιστορία ο συγγραφέας, εξοφλεί λογαριασμούς με το θυμικό του. Αλλά σ’ ένα άμεσης ειλικρίνειας βιβλίο όπως αυτό που μιλάμε, τα πράγματα είναι πιο δύσκολα. Εδώ οφείλεις να πείσεις ότι είσαι ο εαυτός σου, δεν προσπαθείς να πείσεις απλά τους άλλους, να προσφύγουν σ’ ένα μυθιστόρημα κοινό. Εδώ, μοιραζόμαστε και διαχειριζόμαστε τις ζωές μας, τις ελευθερίες, τα απραγματοποίητα θέλω μας, κυρία Δούλη.
Με ποιο βιβλίο σας κάνατε το πιο πολυδαίδαλο ταξίδι σας;
Σε παρόντα χρόνο, θ’ απαντήσω αναμφίβολα με το «Κωδικός ελευθερία». Κάθε βιβλίο μου ήταν εσωτερική μου υπόθεση κάποιων ετών. Ο «Κωδικός» όμως με βασάνισε, με λύτρωσε, με ωρίμασε περισσότερο ακόμα κι από τη φυσική μου ηλικία, με δίδαξε ξανά τον τρόπο να στέκομαι ευθυτενής• ό,τι πιο δύσκολο, ό,τι πιο αληθινό και μαγικό…
Είστε από τους συγγραφείς που η πένα τους μαρτυρά ότι μέσα σας υπάρχει πλούτος. Τι μπορούμε να φανταστούμε ότι κρύβετε στα συρτάρια της ψυχής σας;
Στα συρτάρια του μυαλού μου, κρύβεται το απρόβλεπτο μελλοντικό εγώ μου. Γράφοντας ωρίμασα –σχεδόν- βιαίως σε σχέση με τη φυσική μου ηλικία, όχι πως δε το τράβαγε κι ο οργανισμός μου, όπως μου ‘χε πει ένας άγγελος της νιότης μας, η Σπεράντζα Βρανά, πριν ακόμα υπάρξουμε –κάποτε- κάτω από την ίδια εκδοτική στέγη. Η ωριμότητα στο άγγιγμα των σαρανταπέντε μου χρόνων, μου υπόσχεται, πως αν εξακολουθήσω να ‘χω την τύχη της καλής υγείας, έχω να φανερώσω, πολλά απρόβλεπτα, περισσότερα απ’ αυτά δεν τα υποψιάζομαι καν, θα μου τα διδάξει ο χρόνος…
Πόσο «ελεύθερος» νιώσατε μετά τη λέξη «Τέλος» που γράψατε στο «Κωδικό ελευθερία»;
Τέλος, δεν υπάρχει σε τίποτα, σε κανένα μυθιστόρημα, σε κανένα θεατρικό έργο. Κι όλοι κατά βάθος, αγαπάμε ένα βιβλίο, αλλά θα χαιρόμαστε να μάθουμε νεότερα, μετά την τελευταία σελίδα του, πράγμα ουτοπικό, μιας και το κάθε φινάλε ίσως να διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Όσο για το «Κωδικός ελευθερία», οι ανασφάλειες στάθηκαν γίγαντες, αφού οι εξομολογήσεις έπεφταν κεφάλαιο το κεφάλαιο. Αλλά ο αρχικός στόχος, ο άξονας να γράψω ένα βιβλίο με κωδικό τη λέξη ελευθερία, γρήγορα ένιωσα, ότι δε θα επιτυγχάνετο, ακόμα κι αν φώναζα πλάι μου τους 50 πιο καταξιωμένους συγγραφείς του πλανήτη. Ένιωσα τη μοναξιά του ακροβάτη: και αφέθηκα να περιγράψω μονάχα τις ελευθερίες που χαρακτηρίζουν εσάς και μένα, σε μια δεδομένη αγαπημένη πατρίδα. Αφέθηκα, κι έτσι κατάφερα να χαθώ σε κοινές μας σκέψεις και όνειρα.
Ο μεγάλος Έλληνας ηθοποιός Δημήτρης Χορν σε μία από τις τελευταίες του συνεντεύξεις και συγκεκριμένα σε ερώτηση της Σεμίνας Διγενή «Είμαστε πολιτισμένοι οι Έλληνες»; Ο Χορν απάντησε κοφτά «Όχι, γιατί δεν είμαστε ελεύθεροι». Ποια είναι η δική σας άποψη, κύριε Φιλιππίδη;
Θα ταυτιστώ με τον απόλυτο μύθο του ελληνικού μας θεάτρου. Δεν είμαστε πολιτισμένοι. Παραδοθήκαμε σε τρεις δεκαετίες λάιφ στάιλ περιοδικών και μιας ανοιχτής τηλεόρασης. Όλα προσέδιδαν αστρόσκονη, που αποσκοπούσε μόνο σε οικονομική κι όχι πολιτισμική ευμάρεια. Πετάξαμε τα βιβλία από το κομοδίνο μας, τις ίδιες τις βιβλιοθήκες από τα σπίτια μας. Κερδίσαμε κάτι ή χάσαμε τα πάντα. Πείτε το μου, εσείς.
Πόσο ελεύθεροι μπορούμε να είμαστε σήμερα οι άνθρωποι;
Νεότεροι ή πιο ώριμοι ηλικιακά, φοβάμαι ότι ζούμε τη χειρότερη στέρηση. Οι άνθρωποι μαστιγώνονται από οφειλές που επιφέρουν αβεβαιότητα και φόβο. Φόβο που εκπέμπεται εξίσου από χαλκευμένα μέσα ενημέρωσης, που δε διστάζουν να μετατρέπουν σε πρώτες ειδήσεις, ακόμα και τις πιο ανυπόστατες φήμες ή εικασίες, ενταγμένα και τα ίδια πλάι σ’ ένα σάπιο πολιτικό σύστημα, που δεν ξέρω πότε και αν, θα φέρει περισσότερη δικαιοσύνη και ισονομία, ακόμα και στο μοίρασμα του βάρους του εθνικού χρέους στις πλάτες μας. Αυτό όμως, την ελεύθερη σκέψη που δε φυλακίζεται, πρέπει και το οφείλουμε σαν στοίχημα στον εαυτό μας, να μην την αφήσουμε να εκπέσει μέσα μας. Αρκεί να σκεφτούμε την προσωπική σημαντική μας επικαιρότητα, το αντικείμενο και τον επόμενο εφικτό στόχο μας, την υγεία και τους αγαπημένους πλάι μας, τα πιο θερμά μας συναισθήματα, που δε χρεώνονται με ΦΠΑ, δεν αποτελούν τεκμήριο.
Τι κάνει τους ανθρώπους απόμακρους και κάποιες φορές απάνθρωπους;
Η περιρρέουσα αβεβαιότητα, η ανασφάλεια για την επόμενη μέρα, φέρνει πολλούς από μας σε κατάσταση αμυντική, ενεργοποιεί μέσα μας ένστικτα, ίσως κάποια απ’ αυτά, να ‘ναι τα περισσότερο ζωώδη και δε το λέω με την καλή έννοια. Το φάρμακο είναι ένα. Αποστροφή στην ευδαιμονία που εμπνέουν όσα υλικά αγαθά δεν μπορούμε να αποκτήσουμε για λόγους οικονομικούς. Δεν θα προχωρήσουμε βήμα μπροστά και θα γινόμαστε ολοένα χειρότεροι, αν δε συνειδητοποιήσουμε ότι το πιο δυνατό μας όπλο, είναι η φαντασία, τα συναισθήματα, οι σκέψεις, οι συνειρμοί. Ο πολιτισμός διδάσκει και δείχνει το δρόμο για το μέλλον. Ας ξαναγκαλιαστούμε στους κόλπους του.
Είστε άνθρωπος μοναχικός ή κοινωνικός;
Ερώτηση που χτυπάει τον εσωτερικό μου σφυγμό είν’ αυτή! Συχνά αναρωτιέμαι και εγώ, με ψάχνω. Υπήρξα πάντα άνθρωπος μοναχικός με ελάχιστους και συγκεκριμένους φίλους, που απέφευγαν το θόρυβο, αλλ’ αγαπούσαν το θέατρο, τη μουσική, τις συνευρέσεις στα σπίτια, που κόστιζαν ελάχιστα και περνούσαμε τόσο μα τόσο ανθρώπινα. Τα δέκα τελευταία χρόνια, που χωρίς να το συνειδητοποιώ απέκτησα μια απρόβλεπτη αναγνωρισιμότητα, με προσέγγισε κόσμος. Άνθρωποι που μου έδειχναν το σεβασμό και την αγάπη τους. Έτσι, οι μοναχικές μου στιγμές, παράλληλα με τις επαγγελματικές δημόσιες μου εμφανίσεις, λιγόστεψαν την μοναχικότητα. Αλλ’ αυτή για μένα είναι αναγκαία. Βλέπετε, κάθε άνθρωπος που συμβαίνει ν’ ασχολείται ασταμάτητα σχεδόν με τη συγγραφή, έχει απ’ αρχής ή στη συνέχεια αποφασίσει, ότι θα θυσιάσει κάποια χρόνια από τη ζωή του, καθισμένος σ’ ένα μηχάνημα, αποτυπώνοντας μέσα από την πεζογραφία, την τέχνη του λόγου, όχι μόνο επειδή αν δε το κάνει θα τρελαθεί συσσωρεύοντας ενέργεια, αλλά θα θυσιάσει το χρόνο, γιατί μετά θα ξαναβγεί έξω και θα βρεθεί σε ανθρώπινες αγκαλιές. Διάλεξα ως Γιάννης να στερηθώ, την έννοια του ελεύθερου χρόνου, κάνοντας πράγματα που θα μπορούσα να μην έχω δοκιμάσει. Δεν χάνω τα βράδια μου εκμεταλλευόμενος τις προσκλήσεις, μιας και το άλλο πρωί, θέλω τον καλύτερο εαυτό μου, ώστε να κρατήσω στασίδι γράφοντας, πιθανόν και μέχρι το σούρουπο. Ένας εσωστρεφής κοινωνικός άνθρωπος, καταλήγω να πω για μένα, δείχνει ίσως δίσημο ή αταίριαστο, αλλά συμβαίνει. Απλά ζω δίχως ελεύθερο χρόνο. Αλλά στο βάθος, αισθάνομαι ότι ζω τα πιο δημιουργικά κι όμορφα χρόνια μου.
Πώς θα θέλατε να κλείσουμε αυτή τη συνέντευξη, κύριε Φιλιππίδη;
Θα ευχηθώ να έχουμε μια χρονιά με περισσότερες καλές ειδήσεις. Να κρατηθούμε, αφουγκραζόμενοι τον πολιτισμένο εαυτό μας, όχι τον κτηνώδη, να σταθούμε αλληλέγγυοι πλάι σε όσους το έχουν ανάγκη, ακόμα κι αν και εμείς, έχουμε ανάγκη από το χέρι του διπλανού μας για να κρατηθούμε όρθιοι. Μέσα από ένα βιβλίο όπως το «Κωδικός ελευθερία», προσπάθησα να καταθέσω όσα έκρινα, ότι μπορούσα να εγείρω μέσα μας, να μας θεραπεύσω με ταξίδια, να ζωντανέψω τον αληθινό εαυτό μου σε διάλογο με τον αναγνώστη. Επιχείρησα να μας επιστρέψω πίσω στη ζωή, πιο δυνατούς μετά από την ανάγνωση ενός τέτοιου βιβλίου από τον αναγνώστη. Γιατί με τα συναισθήματα ξανά στην εγρήγορση, μπορούμε να καταφέρουμε σίγουρα περισσότερα, μπορούμε να ζούμε με ποιότητα, ακόμα κι αν γι’ αυτό, σταθεί αναγκαίο να επιστρατεύσουμε τη φαντασία κι όχι το πορτοφόλι μας. Οι μεγαλύτερες προσωπικές μας αξίες έτσι κι αλλιώς, δε κοστίζουν, ούτε αποτιμώνται σε χρήματα, κυρία Δούλη. Ζουν μονάχα μέσα μας για να μας κάνουν, καλύτερους.
Βιογραφικό σημείωμα
Ο Γιάννης Φιλιππίδης είναι συγγραφέας και υπεύθυνος εκδόσεων της Άνεμος Εκδοτική. Σπούδασε υποκριτική στη Δραματική Σχολή του Βασίλη Ρίτσου. Άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε περιοδικά και επώνυμες ιστοσελίδες. Από το 2013 αρθρογραφεί κι είναι αρχισυντάκτης στο www.anemosmagazine.gr
Ακολουθήστε το tameteora.gr στο Google News!
