Και ποιος δεν θέλει να αλλάξει τον κόσμο. Το ζήτημα δεν είναι αυτό. Να αλλάξει. Με ποιον τρόπο όμως; Κι αν αλλάξει να γίνει τί; Ο Χριστός έθεσε στο ευαγγέλιο την αμφισημία αυτή μεταξύ του κόσμου και του Εαυτού Του• ‘’ὑμεῖς ἐκ τοῦ κόσμου τούτου ἐστέ, ἐγὼ οὐκ εἰμὶ ἐκ τοῦ κόσμου τούτου’’ (Ιω. 8,23).
Πολιτικοί, κοινωνιολόγοι, επιστήμονες, δισεκατομμυριούχοι, θρησκείες, διατείνονται πως μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο στον οποίο ζούμε και να έχουμε έτσι έναν κόσμο με λιγότερα προβλήματα, αδικίες, ανισότητες κ.ο.κ.. Η θεώρηση του κόσμου ερμηνεύεται με όρους οικονομικούς, κοινωνικούς, ιστορικούς, πολιτισμικούς. Αναλύσεις, μεγέθη, στατιστικές, έρευνες, πειράματα, εξερευνήσεις, πασχίζουν διακαώς να θέσουν τον άνθρωπο στο κέντρο του κόσμου, έχοντας απολέσει την ωριμότητα της σκέψης και πίστης που θέλει αυτόν τον κόσμο να έχει τον Δημιουργό του.
Ένας τρόπος απουσιάζει από τα παραπάνω. Ο ευχαριστιακός τρόπος. Η θεώρηση του κόσμου με τρόπο ευχαριστιακό, με τρόπο βγαλμένο από τα σπλάχνα της ίδιας της Θείας Ευχαριστίας. Εξάλλου, τί είναι Εκκλησία;
Τον καταλληλότερο προσδιορισμό μας δίνει ο άγιος Νικόλαος Καβάσιλας, ταυτίζοντας την Εκκλησία με την Θεία Ευχαριστία. Αν η Εκκλησία δεν είναι Ευχαριστία, τότε υπάρχει χώρος για την ιδεολογία. Και σε μία τέτοια περίπτωση η Εκκλησία ερμηνεύεται με όρους του όντος, υπάρχοντας ως οργάνωση, φιλοσοφία, σωματείο, σύλλογος. Δεν είναι όμως αυτά η Εκκλησία. Εκκλησία είναι η Θεία Ευχαριστία. Από αυτό το μυστήριο αποκτά την ταυτότητά της η Εκκλησίας. Μάλιστα, όχι με τρόπο συμβολικό αλλά ταυτοτικό, όπως θα πει ο Νικόλαος Καβάσιλας.
Όλα γύρω μας, όλα όσα έχει δημιουργήσει ο Τριαδικός Θεός έχουν μία αναφορά. Αναφέρονται κάπου. Και κάπου προσφέρονται. Η ex nihilo δημιουργία του κόσμου έχει μία δημιουργική πηγή, η οποία είναι ο Τριαδικός Θεός. Αυτά όλα αναφέρονται. Η κτίση, ο άνθρωπος, τα ζώα, η ύλη, ο χρόνος, ο καιρός, σημαίνονται ως η κατεξοχήν καλλιτεχνική έκφραση του Θεού. Έχουν τον Δημιουργό τους, δεν είναι υπεράνω του δημιουργού τους. Και φυσικά, όλα αυτά προσφέρονται. Δεν αντλούν τη μοναδικότητά τους από την εσχατολογική επάρκεια ενός τετελεσμένου γεγονότος που δεν επιδέχεται ερμηνεία. Αντιθέτως, σύμφωνα με το μαξιμιανό τρίπτυχο ως ’’σκιά-εικόνα-αλήθεια’’ υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν.
Ο κόσμος δεν κατάφερε να αλλάξει, να μεταμορφωθεί με τα περίλαμπρα επιτεύγματα του ανθρώπου. Η μεταμόρφωση είναι έργο του Θεού. Όταν ο άνθρωπος βέβαια αναφέρεται στον Θεό και αναφέρει τα πάντα στον Θεό. Ακόμη και η ύλη αγιάζεται. Αποκτά πνευματικότητα. Τίποτε δεν πάει χαμένο από τη θεϊκή δημιουργία. Δεν εξορκίζει ο Θεός την ύλη. Η ύλη είναι που καθαγιάζεται και προσφέρεται, προσφερομένη, κατά πάντα και διά πάντα. Το σιτάρι θα γίνει ψωμί κι αυτό με την χάρη του Αγίου Πνεύματος Σώμα Χριστού.
Το σταφύλι θα γίνει οίνος κι αυτός με την χάρη του Αγίου Πνεύματος Αίμα Χριστού. Διατηρώντας τα μοναδικά του χαρακτηριστικά, αλλά λειτουργώντας με τον τρόπο του ακτίστου ως ενσαρκωμένη παρουσία του Χριστού, όχι ενός κάποιου ιδεολογικού Χριστού που στα πλαίσια του δοκητισμού προκαλεί τη λογική και το θαύμα. Η ιστορία δεν αφορά έναν άνθρωπο που αστόχησε και διέκοψε την κοινωνία με τον Θεό. Ο χρόνος, ως κτιστή συγκατάβαση στην αιωνιότητα του Θεού ενώνει τα το πριν διεστώτα στο επέκεινα της αληθούς μακαριότητος.
Όλη η πλάση συνηγορεί στο γεγονός της αναφοράς των πάντων με τρόπο ευχαριστιακό. Η Θεία Ευχαριστία είναι που θα μεταμορφώσει τον κόσμο, τον άνθρωπο, τα πάντα γύρω μας. Δεν είναι ένα ακόμη πλατωνικό Συμπόσιο φιλοσοφικού διαλογισμού αλλά η καταξίωση της κτιστότητος στον άκτιστο Θεό. Ο Θεός προσφέρεται. Πραγματικά. Δεν είναι φαινομενική η παρουσία Του αλλά πραγματική. Δεν υποτιμάται τίποτε.
Όλα αναφέρονται και προσφέρονται στον Θεό. Η Ευχαριστία ως κίνηση όλης της Δημιουργίας προς τη Βασιλεία του Θεού, κατά όσιο Μάξιμο Ομολογητή έχει μία μοναδικότητα. Να χρησιμοποιεί την ύλη που ο Θεός δημιούργησε και να μεταβάλλεται σε αληθινό Σώμα και αληθινό Αίμα Χριστού.
Να θεωρήσουμε τον κόσμο ευχαριστιακά. Ο σύγχρονος άνθρωπος θεωρεί τον κόσμο επιστημονικά, τεχνολογικά, ηθικά. Η Ευχαριστία δεν εξυπηρετεί την ευσέβεια αλλά το μυστήριο που αποκαλύπτεται εντός της Θείας Λειτουργίας. Σημειώνει και πάλι ο μακαριστός Γέρων Περγάμου Ιωάννης πως ολόκληρος ο κόσμος είναι μία λειτουργία, μία ‘’κοσμική λειτουργία’’, που αναφέρει στον θρόνο του Θεού όλη την δημιουργία. Δεν γίνεται κόσμος η Ευχαριστία, όμως ο άνθρωπος που προσέρχεται στην Ευχαριστία φέρνει τον κόσμο μαζί του.
Και κάτι ακόμη. Ο άνθρωπος παύει να υπάρχει ως άτομο στην Ευχαριστία και αρχίζει να λειτουργεί ως πρόσωπο σε μία σύναξη με σκοπό τη βρώση και πόση του Χριστού. Στην Ευχαριστία όλα παρελαύνουν. Ο άνθρωπος, το σύμπαν, τα στοιχεία της φύσης, ο καιρός. Τα πάντα.
Αν ο άνθρωπος των ημερών μας θεωρούσε ευχαριστιακά τα πάντα γύρω του, τότε θα υπήρχε ελπίδα για την αλλαγή του κόσμου. Η τεχνητή νοημοσύνη όλα μπορεί να τα πετύχει. Δεν θα μπορέσει όμως ποτέ να πετύχει ένα. Να προσευχηθεί και να ζήσει το γεγονός της Ανάστασης μέσα στην Θεία Ευχαριστία. Συμβαίνει κάτι πολύ συνταρακτικό στην Θεία Ευχαριστία. Όταν κοινωνούμε το Σώμα και το Αίμα του Χριστού καταγγέλλουμε τον θάνατο Του και ομολογούμε την Ανάσταση Του. Τί άλλο μας πρέπει;
Πρεσβύτερος Ηρακλής Φίλιος (Θεολόγος, Βαλκανιολόγος)
Εφημέριος Διάβας – Ι.Μ. Σταγών και Μετεώρων