Γράφει ο ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΔΗΜ. ΒΑΒΙΤΣΑΣ *
Στην Ιστορία της Φιλοσοφίας, η Αισθητική αποτελεί έναν από τους συνθετότερους και πιο απαιτητικούς στην ανάλυσή τους φιλοσοφικούς κλάδους. Ο σκοπός της Αισθητικής, ως φιλοσοφικού κλάδου, είναι ο ορισμός του ωραίου, καθώς και η εξέταση της δυνατότητας να υπάρξει ένας τέτοιος ορισμός για το τι είναι ωραίο, όπως επίσης και η ενδεχόμενη χρησιμότητα ενός τέτοιου ορισμού.
Από τον προσδιορισμό και μόνο της φιλοσοφικής Αισθητικής μπορεί εύκολα να γίνει κατανοητή η σχέση που διέπει την Αισθητική και την τέχνη, μιας και τα διάφορα «αποτελέσματα» της τέχνης, ως εν γένει πολιτιστικά δημιουργήματα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι υπάγονται στο αντικείμενο μελέτης και εξέτασης της Αισθητικής.
Από την άλλη πλευρά, αν θελήσουμε να αποδώσουμε την τέχνη με τον πλατύτερο και ευρύτερο ορισμό της, θα λέγαμε ότι αυτή αποτελεί την επιτομή της έκφρασης της ανθρώπινης δημιουργικότητας και φαντασίας. Αυτό είναι και το κοινό σημείο στο οποίο μπορούμε να πούμε ότι εφάπτεται το σχολείο και η τέχνη.
Το σχολείο αποτελεί –ή θα έπρεπε να αποτελεί– τον κατεξοχήν χώρο καλλιέργειας της δημιουργικότητας και της φαντασίας των νέων ανθρώπων, και ως εκ τούτου των ανθρώπων που θα είναι ικανοί να κρίνουν αλλά και να παράγουν και οι ίδιοι τέχνη. Σήμερα, όμως, σε τι βαθμό συμβαίνει κάτι τέτοιο; Δηλαδή, σε τι βαθμό το σχολείο καλλιεργεί και αναπτύσσει τη δημιουργική σκέψη και φαντασία των παιδιών;
Πολλοί είναι οι μελετητές και θεωρητικοί της εκπαίδευσης που έχουν ασχοληθεί με θέματα που άπτονται της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης, οι οποίοι έχουν δηλώσει ότι το υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα είναι καταστροφικό για τη δημιουργική σκέψη και τη φαντασία των μαθητών, μιας και οι επικρατούσες μέθοδοι και πρακτικές του σχολείου κινούνται περισσότερο προς την καλλιέργεια της συμμόρφωσης και της υποταγής προς τις επικρατούσες αρχές παρά προς την κατεύθυνση της ελευθερίας των επιλογών και της έρευνας ενός διαφορετικού από το κυρίαρχο προτύπου, κάτι που αποτελεί και τον πυρήνα κάθε πρωτότυπης καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Εκτός των παραπάνω, στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα ο ευρύτερος τομέας των καλλιτεχνικών μαθημάτων, ειδικότερα τα τελευταία χρόνια με την αλματώδη αύξηση των περικοπών στην εκπαίδευση, έχει παραγκωνιστεί και παραμεριστεί, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τα προηγούμενα χρόνια, πριν την εκδήλωση της σημερινής έξαρσης των περικοπών, οι καλλιτεχνικοί τομείς γνώριζαν την άνθισή τους στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Κάθε άλλο, καθώς πάντοτε βρισκόντουσαν –και συνεχίζουν ακόμη να βρίσκονται– στο περιθώριο του σχολικού προγράμματος.
Ωστόσο, στο σημείο αυτό γεννώνται κάποια ερωτήματα, όπως: Είναι σημαντική η τέχνη για τα παιδιά; Πρέπει τα παιδιά να έρχονται σε επαφή από μικρή ηλικία με τα διάφορα είδη της τέχνης; Γιατί για το σχολείο τα Μαθηματικά, η Γλώσσα ή η Ιστορία αποτελούν βασικότερα και μεγαλύτερης βαρύτητας μαθήματα απ’ ό,τι η Μουσική, τα Καλλιτεχνικά, το Θεατρικό παιχνίδι κ.λπ.;
Δεν είναι σε καμία περίπτωση στις προθέσεις μας η σύγκριση των επιμέρους γνωστικών αντικειμένων που περιλαμβάνονται στο τρέχον σχολικό πρόγραμμα, ούτε ο διαχωρισμός των σχολικών μαθημάτων σε «σημαντικά» και «δευτερεύοντα». Κατά την άποψή μας, η προσωπικότητα του μαθητή πρέπει να αναπτύσσεται ολοκληρωτικά και ολιστικά, όχι μονοδιάστατα και μονοσήμαντα. Ακριβώς στο σημείο αυτό έγκειται και η θέση μας ότι, όσο σημαντικό είναι να αντιλαμβάνεται ένας νέος άνθρωπος τη σημασία και την αξία των επιστημονικών επιτευγμάτων, άλλο τόσο σημαντικό είναι να βρίσκεται σε θέση να αναγνωρίζει την αξία ενός πίνακα ζωγραφικής, ενός μουσικού κομματιού ή ενός λογοτεχνικού έργου, διότι η καλλιέργεια της ψυχής και του νου αλληλοτροφοδοτούνται και αλληλοεπηρεάζονται στο μέγιστο βαθμό.
Είναι λοιπόν σαφές ότι, εκτός από τη λογική και κριτική τους σκέψη, οφείλουμε να ωθήσουμε τα παιδιά και προς την κατεύθυνση της καλλιέργειας της δημιουργικής τους σκέψης και φαντασίας, γεγονός το οποίο θα ευνοήσει την ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους.
* Ο Θεόδωρος Βαβίτσας είναι Δάσκαλος, Υπ. Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Πατρών.
Ακολουθήστε το tameteora.gr στο Google News!