ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΚΑΝΟΥΛΗ
Τίποτε χειρότερο δεν μπορεί να συμβεί σε κάποιον από το να γίνει τελείως κατανοητός. Ο κεφαλαιοκράτης, ο έχων και κατέχων, δεν κάνει την τιμή στον μη προνομιούχο να του αντιπαρατεθεί. Απλά βάζει ένα όμοιό του να κάνει την βρώμικη δουλειά. Ο πολιτικός, ο νομικός και ο κληρικός είναι τα εργαλεία αυτής της δουλειάς. Μάθε λοιπόν πως λειτουργεί όλο αυτό το γρανάζι.
Μετά από μακρά περίοδο ύπνου έρχεται η στιγμή της αφύπνισης. Τότε η σκέψη απελευθερώνει και σπάει το γύψο που όλοι οι ενδιαφερόμενοι –πολιτικοί, νομικοί, κληρικοί- τον είχαν επιμελώς τοποθετήσει. Τον σπάει. Υποβάλλει σε αυστηρή κριτική κάθε τι που της είχαν διδάξει και αποκαλύπτει την κενότητα των πολιτικών, νομικών και θρησκευτικών προκαταλήψεων στους κόλπους των οποίων φυτοζούσε.
Ωθεί την έρευνα σε άγνωστα μονοπάτια, εμπλουτίζει την γνώση μας με απροσδόκητες ανακαλύψεις, δημιουργεί νέες επιστήμες. Όμως οι προαιώνιοι εχθροί της σκέψης, ο κυβερνήτης, ο νομικός, ο θεολόγος συνέρχονται ταχύτατα από την ήττα. Ανασυντάσσουν σταδιακά τις διασκορπισμένες δυνάμεις τους ανανεώνουν την πίστη τους και τους κωδικούς τους προσαρμόζοντάς τους σε κάποιες νέες ανάγκες.
Και επωφελούμενοι από την δουλικότητα του χαρακτήρα και της σκέψης την οποία τόσο επιτυχώς αυτοί οι ίδιοι έχουν καλλιεργήσει, επωφελούμενοι από την πρόσκαιρη αποδιοργάνωση της κοινωνίας, εκμεταλλευόμενοι την απραξία των μεν, την δίψα για πλούτο των δε και τις διαψευσμένες ελπίδες των τρίτων -κυρίως τις διαψευσμένες ελπίδες- ξαναρχίζουν αθόρυβα το έργο τους, καθυποτάσσοντας αρχικώς τα παιδιά μέσω της εκπαίδευσης.
Το πνεύμα ενός παιδιού είναι αδύναμο. Είναι πανεύκολο να το υποτάξουν μέσω του φόβου -και αυτό πράττουν. Το κάνουν δειλό και μετά του μιλούν για τα βασανιστήρια της κόλασης του δείχνουν τα βάσανα της καταδικασμένης ψυχής, την εκδίκηση ενός ανελέητου θεού. Ο κληρικός θα το εθίσει στην ιδέα του νόμου για να το κάνει να υπακούει καλύτερα σε ό,τι ονομάζει θεϊκό νόμο, και ο νομικός θα του μιλήσει για τον θεϊκό νόμο για να το κάνει να υπακούει καλύτερα στον ανθρώπινο νόμο. Και η σκέψη της επόμενης γενιάς θα διατηρήσει αυτήν τη θρησκευτική συνήθεια, αυτήν την εξουσιαστική και ταυτόχρονα δουλική συνήθεια. Εξουσία και δουλικότητα βαδίζουν πάντοτε χέρι-χέρι, αυτήν τη συνήθεια υποταγής την οποία τόσο συχνά συναντάμε στους συγχρόνους.
Κατά την διάρκεια αυτών των περιόδων ύπνου, σπανίως συζητούνται τα περί ηθικής ζητήματα. Οι θρησκευτικές πρακτικές και η δικαστική υποκρισία τα αντικαθιστούν. Κριτική δεν ασκείται, οι άνθρωποι αφήνονται να οδηγούνται από την συνήθεια, από την αδιαφορία. Δεν παθιάζονται ούτε υπέρ ούτε κατά της κυρίαρχης ηθικής. Εναρμονίζονται με όσα διατείνονται ότι πιστεύουν. Το ψέμα γίνεται αρετή, η ευτέλεια καθήκον.
Υστερόγραφο: 1. «Ασθενήν έχομεν, εις το γύψον τον βάλαμε, τον δοκιμάζουμε εάν μπορεί να περπατάει με το γύψον, σπάζωμεν τον αρχικό γύψο και ενδεχομένως περιορίζωμεν τον καινούργιον εκεί που χρειάζεται. Ενδεχομένως το δημοψήφισμα θα είναι μια γενική θεώρησις των ικανοτήτων του ασθενούς. Ας προσευχηθούμε να μην χρειάζεται ξανά γύψον –εάν χρειάζεται, θα του τον βάλωμεν- και το μόνο που μπορώ να σας υποσχεθώ, είναι να σας καλέσω να δείτε κι εσείς το πόδι χωρίς γύψο». Γ. Παπαδόπουλος.
2. Πέρα των κακών που έκανε, έκανε και ένα μεγάλο καλό. Έδιωξε τον βασιλιά. Δημοκρατική κυβέρνηση δεν μπορούσε να το κάνει.
3. Ο κληρικός αρχίζει σταδιακά να αντικαθίσταται από τον «ιερέα επιστήμονα» Σχετικό άρθρο δημοσίευσα στην εφημερίδα «Τα Μετέωρα».