Του ΓΕΩΡΓΙΟΥ Β. ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
τ. Σχολικού Συμβούλου
Από τις ωραιότερες περιόδους της οικογενειακής ζωής είναι εκείνη που τα παιδιά της οικογένειας βρίσκονται στην πρώτη σχολική ηλικία. Οι γονείς είναι νέοι, γεμάτοι ενέργεια και δράση, τα παιδιά μπορούν να υπηρετουν τον εαυτό τους και όλη η οικογένεια χαίρεται και απολαμβάνει τα αγαθά της ζωής κάτω από την ίδια στέγη.
Οι γονείς εστιάζουν μεγάλο μέρος των ενδιαφερόντων τους στην προσπάθεια για την ομαλή προσαρμογή των παιδιών τους στη σχολική ζωή, τη μάθηση και την επίδοση. Απαραίτητη προϋπόθεση για μια καλή σχολική πορεία είναι να ζεί η οικογένεια μέσα σε κλίμα αγάπης, εμπιστοσύνης, ασφάλειας και ηρεμίας, όπου ο καθένας υπηρετεί τον ρόλο του, όπου ο ένας νοιάζεται για τον άλλον και όλοι μαζί για όλους σύμφωνα με την ευχή της Εκκλησίας μας. «Τας συζυγίας των πιστών εν ειρήνη και ομονοίαν διατήρησον, τα νήπια έκθρεψον, την νεότητα παιδαγώγησον, το γήρας περικράτησον».Το παιδί με την είσοδό του στο σχολείο προσαρμόζεται σε νέους κανόνες, έχει πρόγραμμα, αυτοπεριορίζεται, στερείται ένα μεγάλο μέρος της ελευθερίας και του αυθορμητισμού του. Για να μπορέσει επομένως να συμφιλιωθεί με τη νέα πραγματικότητα της ζωής του μαθητή, να προσαρμοστεί δηλαδή στις υποχρεώσεις του σχολείου, είναι ανάγκη οι γονείς να το βοηθήσουν να οργανώσει τη μελέτη του. Από τις επιστήμες της αγωγής έχει καταρριφθεί πλέον ο μύθος ότι όσο πιο πολύ μελετά κανείς, τόσο πιο πολύ και πιο καλά μαθαίνει.
Το παιδί μαθαίνει καινούρια πράγματα μέσα σε συγκεκριμένα χρονικά όρια και συγκεκριμένη ταχύτητα που χρειάζεται για να τα αφομοιώσει. Είναι βέβαιο πως η μελέτη στο σπίτι πρέπει να γίνεται την ώρα που το παιδί μπορεί να συγκεντρωθεί και να αποδώσει καλύτερα.
«Δεν είναι μικρό πράγμα η ικανότητα να διαλέξουμε τον κατάλληλο χρόνο για κάθε μας ενέργεια» αναφέρει ο ιερός Χρυσόστομος. Άλλα παιδιά αποδίδουν περισσότερο αν ξαπλώσουν και χαλαρώσουν λίγο με την αγαπημένη τους ασχολία και άλλα αν κάνουν νωρίς τα μαθήματά τους λίγο μετά το μεσημεριανό φαγητό. Το ίδιο το παιδί θα μας «δείξει» πότε μπορεί να μελετήσει, αφού το αφήσουμε να δοκιμάσει διάφορες τακτικές.
Η συνεργασία των γονέων με τον δάσκαλο του παιδιού είναι χρησιμότατη, ενισχύει και διευκολύνει σημαντικά το έργο και των δύο. Ο δάσκαλος είναι το κατάλληλο πρόσωπο να μας απαντήσει, καθώς γνωρίζει καλύτερα τη μέθοδο της εργασίας του, τους ρυθμούς με τους οποίους εργάζεται το παιδί στο σχολείο. Μπορεί να μας πληροφορήσει για το τι ακριβώς διδάσκεται το παιδί, τι είναι διαφορετικό από τα δικά μας μαθητικά χρόνια.
Ακόμα μπορεί να μας ενημερώσει για τις συγκεκριμένες επιδόσεις και δυσκολίες. Για παράδειγμα μια απάντηση ότι το παιδί είναι αδύναμο στο μάθημα της Ελληνικής Γλώσσας ή στα Μαθηματικά, δεν λέει τίποτα στους γονείς, ενώ μια απάντηση ότι συγχέει τις καταλήξεις σε -οι και -η των αρσενικών και ουδετέρων ουσιαστικών στον πληθυντικό αριθμό, η ότι λύνει τα προβλήματα διαίρεσης μετρήσεως με πολλαπλασιασμό και όχι με διαίρεση, δίνει ακριβή εξήγηση. Τότε οι γονείς κατανοούν πλήρως την αδυναμία και μπορούν γονείς και δάσκαλος να έχουν εποικοδομητική συνεργασία. Γι’ αυτό και η συνεργασία είναι σε μόνιμη και διαρκή βάση και όχι ολιγόλεπτη την ημέρα επίδοσης της τρίμηνης βαθμολογίας.
Τον πρώτο καιρό, μάλιστα, είναι καλό το παιδί να μην αισθάνεται ότι, όταν το ίδιο διαβάζει, χάνει πολύ πιο ευχάριστα πράγματα που κάνουν μαζί εκείνη την ώρα τα άλλα μέλη της οικογένειας. Είναι παράλογο να περιμένουμε από το μικρό παιδί να συγκεντρωθεί στη μελέτη του, όταν, για παράδειγμα, όλη η υπόλοιπη οικογένεια παρακολουθεί κάτι ενδιαφέρον στην τηλεόραση ή η μητέρα παίζει με το μικρότερο αδερφάκι το αγαπημένο τους παιχνίδι. Φρόνιμο είναι να περιμένουμε εκείνα που αρέσουν σε όλους να τα κάνουμε όλοι μαζί. Έτσι αναγνωρίζουμε ότι αυτό που κάνει το παιδί είναι κάτι σπουδαίο, που χρειάζεται προσπάθεια και αυτό το μήνυμα το εισπράττει το παιδί μέσα από τη δική μας συμπεριφορά.
Κάποιες φορές δημιουργείται η εντύ- πωση ότι από την επίδοση του παιδιού αξιολογούνται οι γονείς, με αποτέλεσμα η μελέτη στο σπίτι να κυριαρχείται από την αγωνία, το άγχος και την ανησυχία και κυρίως όταν το παιδί δεν «στρώνεται» όσο εμείς θέλουμε. Πρέπει να μάθουμε να αντέχουμε τα λάθη και τις αποτυχίες και να τα βλέπουμε σαν ευκαιρίες για νέο ξεκίνημα. Είναι καλύτερο να τονίζουμε τα θετικά μιας εργασίας και μετά να προτείνουμε τις διορθώσεις, χωρίς χαρακτηρισμούς και προσωπικές επιθέσεις, παρά να υπερτονίζουμε τα λάθη. Το θετικό αυτοσυναίσθημα του παιδιού το βοηθάει στην επίδοση, αντίθετα η δημιουργία μειονεκτικών συναισθημάτων το αποτρέπει από τη συστηματική μελέτη. Δεν ωφελούν καθόλου, επίσης, οι συγκρίσεις με τα άλλα παιδιά της οικογένειας ή της τάξης. Οι συγκρίσεις έχουν νόημα με προηγούμενες επιδόσεις του ίδιου παιδιού και κατά πόσο το ίδιο έχει βελτιώσει την επίδοσή του. Άλλες φορές επιτείνουν την αγωνία και το άγχος οι υπέρμετρες εξωσχολικές δραστηριότητες, που ασφαλώς δεν αφήνουν ελεύθερο χρόνο στο παιδί και μετατρέπουν τους γονείς σε ταξιτζήδες. Ως κριτήρια για την επιλογή των εξωσχολικών δραστηριοτήτων μπορούν να είναι οι δυνατότητες, το έντονο ενδιαφέρον του παιδιού και η χρησιμότητά τους στη ζωή. Πάντως πολλές από τις δραστηριότητες που αυτοαποκαλούνται ελεύθερες και δημιουργικές, δεν είναι καθόλου ελεύθερες ουτε δημιουργικές και κουράζουν το παιδί.
Συμμετοχή σημαίνει ότι είμαι διαθέσιμος να διευκολύνω το παιδί, όταν κάτι χρειαστεί να συζητήσει μαζί μου. Μπορούμε να απαντήσουμε με ένα υποβοηθητικό ερώτημα, να το συσχετίσουμε με κάτι παραπλήσιο, να υποδείξουμε μια πηγή όπου θα συναντήσει την απάντηση. Δεν είναι καλή συνήθεια να καθόμαστε δίπλα του, πέρα από το πρώτο τετράμηνο της Α’ τάξης. Η μελέτη είναι ζήτημα δικό του και όχι των γονέων. Πρέπει να πεισθεί ότι αυτό που μαθαίνει είναι χρήσιμο για το ίδιο και όχι μόνο για την άλλη ημέρα, αλλά για όλη του τη ζωή. Οι γονείς οφείλουν να δημιουργούν ευκαιρίες να επικοινωνούν με το παιδί τους, να του μιλούν, να του διηγούνται ιστορίες από τη ζωή τους, να του λένε τι διαβάζουν, να είναι σαφείς και συγκεκριμένοι, να του διηγούνται παραμύθια, μύθους, ιστορίες από τη Μυθολογία, να του διαβάζουν Παλαιά και Καινή Διαθήκη. Να του ζητούν τη γνώμη του για θέματα που το ενδιαφέρουν και μπορεί να έχει άποψη, να το ρωτούν συχνά «γιατί και πως», να σχολιάσει, να περιγράφει, να αιτιολογήσει. Και όλα αυτά μέσα σε ένα κλίμα αγάπης, ηρεμίας, καταλαγής και αυθορμητισμού, που σε καμία περίπτωση δεν έχει τη μορφή της εξέτασης.
Η αγάπη μακροθυμεί, χρηστεύεται, ουκ ασχημονεί, πάντα στέργει, πάντα υπομένει…».
Ακόμα σπουδαιότερο είναι να ακούμε προσεκτικά κάθε φορά που μιλάει το παιδί μας. Έτσι καταλαβαίνουμε έγκαιρα τι σκέφτεται, τι το απασχολεί, τι περιμένει από μας. Μπορεί στο σχολείο να έχει κάποιες δυσκολίες, ας τις ακούσουμε με προσοχή και ενδιαφέρον, χωρίς να απαντήσουμε με επικρίσεις. Ένα παράδειγμα, το παιδί επιστρέφοντας από το σχολείο μας ανακοινώνει: «Η κυρία των Αγγλικών δεν με χωνεύει».
Το παιδί θέλει να το ακούσουμε. Αν απαντήσουμε «γιατί είσαι λερωμένο ή πήγαινε στο φούρνο για ψωμί» είναι σαν να μην το ακούσαμε. Αν του απαντήσουμε «κατάλαβα σε έπιασε αδιάβαστο» είναι σαν να δίνουμε προτεραιότητα στη δική μας εξήγηση. Αν του απαντήσουμε «πως το ξέρεις, από που το συμπεραίνεις» του δίνουμε να καταλάβει ότι πήραμε το μήνυμα και του ζητούμε να μας δώσει μια εξήγηση.
Αν το παιδί δυσκολεύεται να μας διηγηθεί μια ιστορία, να βάλει τα γεγονότα στη σειρά, εμείς μπορούμε, αφού το ακούσουμε, να το διευκολύνουμε με τις κατάλληλες ερωτήσεις, ώστε να το βοηθήσουμε να οργανώσει τη σκέψη του.
Πολύ άρέσει στα παιδιά να τα προτρέπουμε να συσχετίζουν τη νέα γνώση με εφαρμογές στην καθημερινή ζωή. Για παράδειγμα, μπορούμε να κάνουμε μετρήσεις στο δωμάτιο, στο σπίτι, για να εμπεδώσουν την εύρεση των εμβαδών. Στο μάθημα των Φυσικών να προβληματιστούμε γιατί τα ρούχα στεγνώνουν απλωμένα και όχι στη λεκάνη, γιατί ο πρώτος όροφος έχει νερό και ο τρίτος όχι.
Οι γονείς μπορούν να δημιουργήσουν ευκαιρίες για συσχετισμό της γενικής ιστορίας με την τοπική, να φέρουν βοηθήματα και πηγές, να αναφέρονται στις τοπικές παραδόσεις. Σήμερα τα σχολεία υλοποιούν δημιουργικά προγράμματα, περιβαλλοντικά, πολιτισμού, αγωγής υγείας. Στον τομέα αυτό οι γονείς μπορούν να έχουν πολλές αξιόλογες προτάσεις και ιδέες, να βοηθήσουν στην έρευνα και μελέτη με τις δικές τους γνώσεις και εμπειρίες. Τα προγράμματα αυτά βοηθούν το παιδί να ερευνά, να ανακαλύπτει τη γνώση, να τη συσχετίζει, να τη συνδέει με όλα τα μαθήματα και να τη χρησιμοποιεί στη ζωή. Συνεργατική και κατευθυνόμενη είναι η πλοήγηση στο διαδίκτυο για την αναζήτηση νέων πληροφοριών που είναι σαφείς και κατανοητές στο παιδί. Παράλληλα, συνηθίζουμε το παιδί να μην πελαγοδρομεί και να μην εστιάζει την προσοχή του στα εντυπωσιακά, τα δυσνόητα και τα ακατάλληλα. Μαθαίνουμε στο παιδί να επιλέγει το χρήσιμο και να αποφεύγει το περιττό και το άσχημο, σαν τη μέλισσα, όπως αναφέρει ο Μ. Βασίλειος.
Καθημερινή και ατέρμονη είναι η μέριμνα των γονέων για τη μόρφωση, την παιδεία και την ανατροφή των παιδιών. Παράλληλα, ατέρμονη και αδιάλειπτη να είναι και η προσευχή με πίστη και ταπείνωση. Οι γονείς, πέρα από τη δική μας προσπάθεια, να εμπιστευόμαστε το έργο της αγωγής και προκοπής των παιδιών μας στον Φύλακα Άγγελό τους, στον Άγιό τους, στη Μεγαλόχαρη, στον Κύριό μας και Θεό μας.
Ακολουθήστε το tameteora.gr στο Google News!
