Ένα ακόμη μουσείο εντάσσεται στο ήδη εκτεταμένο Δίκτυο Θεματικών Μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ) και άνοιξε τις πόρτες του χθες Σάββατο, με μια τελετή εγκαινίων στην οποία παραβρέθηκαν πολλές προσωπικότητες. Πρόκειται για το 9ο στη σειρά μουσείο του Δικτύου – το Μουσείο Αργυροτεχνίας Ιωαννίνων. Η αργυροτεχνία αποτελεί ένα κομμάτι της ιστορίας της πόλης, αλλά και του πλούτου της στο διάβα του χρόνου.
Τα εγκαίνια του Μουσείου Αργυροτεχνίας έγιναναπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στο Ιτς Καλέ, στο Κάστρο των Ιωαννίνων, ενώ στην εκδήλωση παρέστη και ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος. Η εκδήλωση άρχισε με ομιλία της Προέδρου και “ψυχής” του ΠΙΟΠ κ. Σοφίας Στάϊκου. Χαιρετισμό απηύθυναν ο δήμαρχος Ιωαννιτών Θωμάς Μπέγκας και η κυβερνητική εκπρόσωπος Όλγα Γεροβασίλη.
Το Μουσείο Αργυροτεχνίας και το Μουσείο Μαστίχας στη Χίο (το οποίο εγκαινιάστηκε πριν από μερικούς μήνες) είναι τα δύο νεότερα αποκτήματα-μέλη του Δικτύου, το οποίο παρουσιάζει μια ικανοποιητική διασπορά, τόσο γεωγραφική όσο και θεματική σε όλη την ελληνική επικράτεια. Επιπλέον, με τα δύο τελευταία ολοκληρώνεται και ένας πρώτος κύκλος ως προς τη δημιουργία θεματικών μουσείων.
Το Δίκτυο των Θεματικών Μουσείων φέρει την προσωπική σφραγίδα της κ. Σοφίας Στάικου, που από την θέση της προέδρου του ΠΙΟΠ πήρε την πρωτοβουλία να προχωρήσει ένα σύνθετο έργο το οποίο συνδυάζει τοπικές κοινωνίες, οικονομικές δραστηριότητες, ιστορία και πολιτισμό. Τα μουσεία που είναι ενταγμένα στο Δίκτυο του ΠΙΟΠ αποτελούν πρότυπα για τη μέθοδο δημιουργίας μουσείων και για την μουσειογραφία τους και προβάλλουν τον ειδικό χαρακτήρα της παραγωγής της περιοχής που βρίσκονται.
Το Μουσείο Αργυροτεχνίας βρίσκεται στο κάστρο των Ιωαννίνων, και συγκεκριμένα στο δυτικό προμαχώνα της νοτιανατολικής ακρόπολης (Ιτς Καλέ). Καταλαμβάνει τα δύο επίπεδα του προμαχώνα καθώς και το κτίσμα των παλαιών μαγειρίων που εφάπτεται σε αυτόν.
Σκοπός του είναι η διάσωση της γνώσης για την ηπειρώτικη αργυροτεχνία και η διάχυση της πληροφορίας γύρω από την τεχνολογία της στο ευρύ κοινό. Επίσης, η σύνδεση αυτής της τεχνολογίας με τα κοινωνικά δεδομένα της εποχής γύρω από τα οποία αυτή αναπτύχθηκε και άκμασε.
Πρόκειται για μουσείο θεματικό, αφού πραγματεύεται την τεχνολογία της αργυροχοΐας κατά την προβιομηχανική περίοδο, αλλά ταυτόχρονα και μουσείο περιφερειακό, αφού εστιάζει κυρίως στην ιστορία της αργυροχοΐας στην περιοχή της Ηπείρου. Χρονικά, η έκθεση αναφέρεται κατά βάση στη μεταβυζαντινή περίοδο, από τον 15ο αιώνα και έπειτα, χωρίς ωστόσο να λείπουν και αναφορές στο απώτερο παρελθόν, καθώς η τεχνολογία που χρησιμοποιείται για την παραγωγή των ασημικών ανάγεται συχνά σε πολύ παλαιότερες περιόδους.
Οι εκθεσιακοί χώροι αναπτύσσονται στα δύο επίπεδα του προμαχώνα. Στο πρώτο επίπεδο αναπτύσσεται το βασικό μέρος της έκθεσης, που αναφέρεται στην ιστορία και την τεχνολογία της αργυροτεχνίας στην Ήπειρο. Ο επισκέπτης, μέσα από ποικίλα εποπτικά μέσα (κείμενα, εποπτικό υλικό, ταινίες τεκμηρίωσης, πολυμεσικές εφαρμογές) ανακαλύπτει παραδοσιακές τεχνικές μορφοποίησης και διακόσμησης αργυρών αντικειμένων, μαθαίνοντας για τα στάδια της κάθε τεχνικής έως τη δημιουργία του τελικού προϊόντος. Στο δεύτερο επίπεδο παρουσιάζεται η συλλογή έργων ηπειρώτικης αργυροχρυσοχοΐας από το 18ο έως τον 20ό αιώνα. Κομψοτεχνήματα με περίτεχνες λεπτομέρειες, όπως κοσμήματα, όπλα και πολεμική εξάρτυση, ασημικά του σπιτιού και προσωπικά είδη είναι μερικά από τα αντικείμενα της συλλογής.
Αναφορές υπάρχουν και στη σύγχρονη αργυροτεχνία με δείγματα από τη δουλειά αργυροχόων που δραστηριοποιούνται σήμερα στην ευρύτερη περιοχή συνεχίζοντας μια παράδοση αιώνων.
Στο χώρο του μουσείου είναι εγκατεστημένα διαδραστικά ψηφιακά παιχνίδια, ενώ παράλληλα εκπονούνται εκπαιδευτικά προγράμματα.
Στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων φιλοξενούνται περιοδικές εκθέσεις, οργανώνονται εκδηλώσεις, και αναπτύσσονται δράσεις πολιτισμού.
Μέχρι σήμερα λειτουργούν τα εξής θεματικά τεχνολογικά μουσεία του ΠΙΟΠ:
1. Μουσείο Μετάξης στο Σουφλί,
2. Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης στη Δημητσάνα Αρκαδίας,
3. Μουσείο Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη,
4. Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου (Αγία Παρασκευή),
5. Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας Ν.&Σ. Τσαλαπάτα στο Βόλο,
6. Μουσείο Μαρμαροτεχνίας στον Πύργο Τήνου,
7. Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας, ορεινή Κορινθία,
8. Μουσείο Μαστίχας στη Χίο
Το Ίδρυμα επεξεργάστηκε και δημιούργησε ένα πλήρες μοντέλο λειτουργίας του Δικτύου: έχει αναλάβει τη διοικητική, λογιστική και γραμματειακή κάλυψη των μουσείων του από το κέντρο, ενώ συγχρόνως μεριμνά για τη συντήρηση, την άψογη λειτουργία και την προβολή τους, οργανώνοντας επί τόπου διάφορες εκδηλώσεις. Το μοντέλο αυτής της λειτουργίας επιτυγχάνεται με την άμεση και αμέριστη συνεργασία της τοπικής κοινωνίας και όλων των φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης και των περιφερειών της χώρας. Αυτό το συνεχώς επεκτεινόμενο Δίκτυο Μουσείων αποτελεί μία μοναδική, μεγάλης κλίμακας πολιτιστική παρέμβαση. Στόχος του Ιδρύματος είναι να μεταδώσει μέσω αυτού του δικτύου μία άλλη αντίληψη για τη δραστηριότητα και την ενίσχυση της περιφέρειας. Τα μουσεία αυτά φιλοδοξούν να αποτελέσουν τόπο συνάντησης και σημείο αναφοράς των τοπικών κοινωνιών.
Το 2012 το Δίκτυο Μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς, βραβεύτηκε από την Europa Nostra στην κατηγορία «Ειδικές υπηρεσίες» (Dedicated Services). Προς την ίδια κατεύθυνση, δηλαδή αυτή της ενίσχυσης της συλλογικής μνήμης αναφορικά με την παραδοσιακή και βιομηχανική κληρονομιά, κινούνται και οι υπόλοιπες δράσεις του ΠΙΟΠ: εκδόσεις, ερευνητικά προγράμματα, επιστημονικές εκδηλώσεις και οργάνωση του Ιστορικού Αρχείου τoυ ΠΙΟΠ.