Η 29η Αυγούστου αποτελεί ημέρα ανάμνησης του γεγονότος της Αποτομής της Κεφαλής του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.
Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος και Βαπτιστής είναι από τους δημοφιλέστερους αγίους στην Ελλάδα. Θεωρείται προστάτης και φύλακας της κουμπαριάς και των νοσούντων από ελονοσία. Το όνομά του αποτελεί ένα από τα πιο συνηθισμένα βαφτιστικά ονόματα και είναι παράγωγο πολλών επωνύμων. Μεγάλος αριθμός εκκλησιών και ξωκλησιών φέρουν το όνομά του, καθώς και εκατοντάδες οικισμοί. Η μνήμη του τιμάται από τον Χριστιανισμό έξι φορές τον χρόνο.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος γεννήθηκε με θαυμαστό τρόπο από τον ιερέα Ζαχαρία και την Ελισάβετ. Ο Ιωάννης (εξελληνισμένος τύπος του εβραϊκού ονόματος Γιοχανάν, σημαίνει «παρά Θεώ εύρον χάριν»).
Μέχρι τα 30 του χρόνια έζησε ζωή ασκητική στην έρημο, η οποία ήταν αφιερωμένη στην προσευχή και την πνευματική ολοκλήρωση και δεν δίστασε να ελέγξει απερίφραστα και κατά πρόσωπο την αδικία και την ηθική υπόσταση των ανθρώπων της εποχής του ενώ την τροφή του αποτελούσαν βλαστάρια χόρτων και άγριο μέλι.
Με την άσκηση και την αρετή απέκτησε όλα τα προσόντα του επιβλητικού κήρυκα του Θείου Λόγου. Η διδασκαλία του, που συνοψίζεται στη γνωστή φράση « Μετανοείτε, ήγγικε γαρ η Βασιλεία των Ουρανών», ήταν ουσιαστικά η προετοιμασία της έλευσης του Ιησού Χριστού.
Αξιώθηκε μάλιστα να βαπτίσει τον Χριστό, τον Υιό του Θεού.
Η Αποτομή της Τίμιας Κεφαλής του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου:
“Ουκ εξεστί σοι έχειν, την γυναίκα του αδελφού σου”. Αυτά τα λόγια ήταν η αφορμή για να αρχίσει να μετρά αντίστροφα η επίγεια ζωή του Αγίου Ιωάννη, και η αρχή της εξαγρίωσης του βασιλιά Ηρώδη Αντύπα εναντίον του.
Όταν ο βασιλιάς Ηρώδης είχε τα γενέθλιά του, είχε καλεσμένους στο βασίλειό του πολλούς τοπικούς άρχοντες της Γαλιλαίας, καθώς επίσης και διάφορα σημαντικά για αυτόν πρόσωπα.
Ο βασιλιάς Ηρώδης είχε παντρευτεί παράνομα την γυναίκα του αδερφού του Φιλίππου, την Ηρωδιάδα, όπου είχε και μια κόρη την Σαλώμη. Ο Ιωάννης έκρινε και κατέκρινε αυτόν τον παράνομο γάμο, όπου του έλεγε: «Δεν σου επιτρέπεται να έχεις την γυναίκα του εν ζωή αδελφού σου» .
Η Ηρωδιάδα έτρεφε μνησικακία εναντίον του Αγίου Ιωάννη και ήθελε να τον σκοτώσει, αλλά δεν μπορούσε γιατί ο Ηρώδης φοβόταν τον Άγιο, επειδή ήξερε ότι ήταν άνδρας Δίκαιος και Άγιος. Ο Άγιος Ιωάννης όσα κι αν του έλεγε τον έφερναν σε μεγάλη απορία, διότι συνειδητά και υποσυνείδητα γνώριζε ότι αυτά που λέει είναι σωστά.
Η κατάλληλη ευκαιρία παρουσιάστηκε όταν ο βασιλιάς Ηρώδης ζήτησε να χορέψει κι άλλο προς τιμήν του αλλά και της εορτής των γενεθλίων του η κόρη της Ηρωδιάδος, η Σαλώμη, που λόγω του ιδιαίτερου κάλλους της ο Ηρώδης ήταν γοητευμένος, της είπε ότι αν συνεχίσει να χορεύει θα της χαρίσει ότι κι αν του ζητήσει, της είπε μάλιστα ότι είναι διατεθειμένος να της χαρίσει ακόμη και το μισό του βασίλειο.
Η Σαλώμη τότε ρώτησε τη μητέρα της «Τι να ζητήσω;» και αυτή της είπε να ζητήσει το κεφάλι του Ιωάννη διότι τον μισούσε. Η Σαλώμη λοιπόν είπε στον Ηρώδη «Θέλω αμέσως να μου δώσεις σ’ ένα πιάτο το κεφάλι του Ιωάννου του Βαπτιστού».
Τότε ο βασιλιάς λυπήθηκε, αλλά εξ αίτιας των όρκων που της έδωσε και των καλεσμένων δεν ήθελε να της αρνηθεί για να μη φανεί επίορκος. Αμέσως ο βασιλιάς έστειλε δήμιο και διέταξε να φέρει το κεφάλι του Αγίου. Ο δήμιος πήγε και τον αποκεφάλισε στη φυλακή και έφερε το κεφάλι του σ’ ένα πιάτο και το έδωσε στη Σαλώμη, όπου στη συνέχεια το έδωσε στη μητέρα της.
Το Άγιο σώμα του ενταφιάστηκε με τιμές από τους μαθητές του.
Έτσι μαρτυρικά ο Πρόδρομος του Κυρίου μας, παρέδωσε την ψυχή του σε Αυτόν που τόσο αγάπησε.
Ο τελευταίος και μεγαλύτερος από τους προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης. Ονομάζεται «Πρόδρομος», γιατί με το κήρυγμα και με το έργο του εσήμανε τον ερχομό του Ιησού Χριστού και «Βαπτιστής», διότι βάπτιζε τους ανθρώπους στον Ιορδάνη ποταμό και εβάπτισε και τον Ιησού Χριστό. Το βάπτισμα του Προδρόμου ήταν μία συμβολική πράξη καθαρμού εκείνων, που πήγαιναν σ’ αυτόν να εξομολογηθούν, ήταν όμως και ο τύπος του βαπτίσματος του Ιησού Χριστού, γι’ αυτό και ο Ιωάννης έλεγε: «Εγώ μεν εβάπτισα υμάς εν ύδατι, αυτός βαπτίσει υμάς εν Πνεύματι Αγίω».
Οι γιορτές του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου σε ολόκληρο το έτος είναι:
• 7 Ιανουαρίου, Σύναξη του Τιμίου Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου.
• 24 Φεβρουαρίου, Α’ και Β’ Εύρεσις της τιμίας κεφαλής του αγίου προφήτου, προδρόμου και βαπτιστού Ιωάννου.
• 25 Μαΐου, Γ’ Εύρεσις της τιμίας κεφαλής του αγίου προφήτου, προδρόμου και βαπτιστού Ιωάννου.
• 24 Ιουνίου, Γενέθλιον του Τιμίου Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου. Την παραμονή της εορτής κυριαρχούν πυρολατρικά έθιμα (Φωτιές τ’ Αϊγιαννιού).
• 29 Αυγούστου, Αποτομή της κεφαλής του Τιμίου Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου. Η ημέρα θεωρείται πένθιμη και συνδέεται με αυστηρή νηστεία.
• 23 Σεπτεμβρίου, Σύλληψις Τιμίου Προδρόμου.
Απολυτίκιον:
Μνήμη δικαίου μετ᾽ ἐγκωμίων· σοὶ δὲ ἀρκέσει ἡ μαρτυρία τοῦ Κυρίου Πρόδρομε· ἀνεδείχθης γὰρ ὄντως καὶ Προφητῶν σεβασμιώτερος, ὅτι καὶ ἐν ῥείθροις βαπτίσαι κατηξιώθης τὸν κηρυττόμενον· ὅθεν τῆς ἀληθείας ὑπεραθλήσας, χαίρων εὐηγγελίσω καὶ τοῖς ἐν ᾅδῃ, Θεὸν φανερωθέντα ἐν σαρκί, τὸν αἴροντα τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου, καὶ παρέχοντα ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.