Ο Σαράντος Καργάκος είναι ένας άνθρωπος με απόκοσμη ηρεμία και εγκόσμια ζεστασιά. Όμως, κάτω από το ήρεμο πρόσωπό του κρύβεται ένα ανυπότακτο πνεύμα. Έχει έναν ψυχισμό κι ένα ταλέντο που του επιτρέπει να αποδίδει μοναδικά στο χαρτί τα ανεκτίμητα αποστάγματα της σοφίας του.
Γνωρίζει καλά ότι οτιδήποτε είναι παρελθόν, δεν είναι χαμένο, και ότι αυτό που λέμε μέλλον είναι το παρελθόν που εισέρχεται από άλλη πόρτα. Ακόμη, πιστεύει ότι η αιτία που σήμερα οι περισσότεροι δεν γνωρίζουμε την Ιστορία μας, δεν είναι οι μόνο οι νέοι, αλλά και οι παλαιότεροι.
Ήρεμος και μεστός στον λόγο του θα μπορούσε κάλλιστα να είναι το πρότυπο για κάθε συγγραφέα. Πρόκειται για μια έντονη προσωπικότητα, καθώς είναι καλλιεργημένος, αξιοπρεπής, ευφυής, με άποψη κι επιχειρήματα για τα τεκταινόμενα της εποχής μας, και πάντα με σωστά αρθρωμένο λόγο.
Ο κ. Καργάκος είναι αναμφισβήτητα ένας από τους σημαντικότερους Ιστορικούς και συγγραφείς της εποχής μας με σαρωτική παρουσία, δοσμένος απόλυτα στην επιστήμη τής Ιστορίας, και όχι μόνο.
Έχει έναν μοναδικό τρόπο να ανατρέπει το αναμενόμενο. Ξέρει καλά να μας επιφυλάσσει κάθε φορά μια έκπληξη, ενώ βασικό χαρακτηριστικό του είναι το ότι κεντρίζει το ενδιαφέρον του αναγνώστη και του συνομιλητή του μέχρι το τελευταίο δευτερόλεπτο.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
«Ολυμπιάδα. Ο βίος και η πολιτεία της μητέρας του Μ. Αλεξάνδρου» είναι ο τίτλος του τελευταίου σας ιστορικού βιβλίου (2016), το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ψυχογιός» και αποτελεί πραγματικό στολίδι για κάθε ελληνική βιβλιοθήκη. Ποιο ήταν το έναυσμα για να ξεκινήσετε να γράφετε αυτό το σπουδαίο βιβλίο, κύριε Καργάκο;
Ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια, κυρία Δούλη. Απαντώ: Αφού προ χρόνων είχα γράψει βιβλίο για τη στρατηγική και πολιτική ιδιοφυΐα του Φιλίππου Β’, και προσφάτως το δίτομο έργο «Μέγας Αλέξανδρος: Ο άνθρωπος φαινόμενο» (εκδ. Περί Τεχνών), θα ήταν αδύνατον να μην αφιερώσω μια μελέτη στη θυελλώδη σύζυγο του πρώτου και μητέρα του δευτέρου. Εξ άλλου, με την Ολυμπιάδα για πρώτη φορά η γυναίκα ανεβαίνει πρωταγωνιστικά στη σκηνή της ευρωπαϊκής πολιτικής. Πέρα από αυτό, η δράση της στα μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου χρόνια ήταν ατελώς γνωστή. Υπήρχαν τρεις παλαιές βιογραφίες Ελλήνων για τη θρυλική Ηπειρώτισσα. Οι ξένοι έχουν περιοριστεί σε μυθιστορηματικές βιογραφίες, που αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία της ηρωοτόκου γυναίκας.
Υπογράψατε ένα βιβλίο για την Ολυμπιάδα, τη μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αναβιώνοντας την ατμόσφαιρα μιας εποχής. Ποια είναι τα διδάγματα της Ιστορίας; Με ποιον τρόπο αυτή τη φορά το παρελθόν εμπεριέχει το μέλλον και επεξηγεί το παρόν;
Είναι απλό. Ό,τι είναι παρελθόν, δεν είναι χαμένο, ξεχασμένο. Αυτό που λέμε μέλλον, είναι το παρελθόν που εισέρχεται από άλλη πόρτα. Κανείς δεν ξέρει τι μας επιφυλάσσει το…παρελθόν. Όσο καλύτερα γνωρίζουμε την ατμόσφαιρα του χθες, τόσο καλύτερα γνωρίζουμε την ατμόσφαιρα του σήμερα και του αύριο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Κωνσταντίνος Καβάφης. Με το πινέλο της Ιστορίας ζωγράφισε την εποχή του και την εποχή μας. Μήπως δεν περιμένουμε και σήμερα τους… βαρβάρους;
Το βιβλίο το χωρίσατε σε πολλά και μικρά κεφάλαια. Το κάνατε αυτό, για να δώσετε χρόνο στον αναγνώστη να εμπεδώσει ό,τι διαβάζει ή και για να είναι πιο ευκολοδιάβαστο;
Είναι θέμα λειτουργικότητας. Όπως το ανθρώπινο σώμα, όμοια και το βιβλίο διακρίνεται σε διάφορα μέρη (κεφάλαια). Αυτό πάντως το κάνει και πιο ευκολοδιάβαστο.
Υπάρχει κάτι σημαντικό που ανακαλύψατε κατά τη συγγραφή του βιβλίου και θέλετε να το μοιραστείτε μαζί μας;
Το πιο σημαντικό που επεσήμανα είναι τούτο: Ο Αλέξανδρος δεν θα γινόταν αυτό που έγινε χωρίς τέτοια μητέρα. Η Ολυμπιάδα ήταν θύελλα και γέννησε… κεραυνό!
Όλοι γνωρίζουμε ότι ως συγγραφέας μελετάτε σε βάθος την ιστορική πραγματικότητα και ότι μέσα από το έργο σας πάντοτε μας χαρίζετε πολύτιμες πληροφορίες και γνώσεις. Η ιστορική τεκμηρίωση γεγονότων που αναφέρονται στο βιβλίο και η έρευνά τους αναμφίβολα απαίτησε πολύ χρόνο. Πόσο διήρκεσε αυτή η έρευνα και η συλλογή των σημαντικών ιστορικών στοιχείων, κύριε Καργάκο;
Μια ολόκληρη ζωή, κυρία Δούλη. Που ήταν άσκηση αναγνώσεως και γραφών. Επίσης, παρότι ξεκίνησα πάμπτωχος, όπως τα περισσότερα παιδιά της γενιάς μου, απέκτησα με πολύ μόχθο μια τεράστια βιβλιοθήκη, έτσι που να μη χρειάζεται να χάνω χρόνο πηγαίνοντας σε δημόσιες βιβλιοθήκες. Ό,τι θέλω, το έχω στο σπίτι μου. Και κάτι που το θεωρώ δώρο της φύσης: τρομερή αντοχή και ισχυρή μνήμη. Αυτό με βοήθησε να αποκτήσω ικανή αρχαιομάθεια, κι έτσι να εισέρχομαι στον κόσμο της αρχαιότητας χωρίς τη βοήθεια μεταφραστών! Οφείλω να πω ότι η Ολυμπιάδα με είχε εντυπωσιάσει από μικρό. Στην πατρίδα μου τη Μάνη παλαιότερα οι γυναίκες είχαν πολλά από τον χαρακτήρα της Ολυμπιάδας.
Στο εν λόγω βιβλίο ο αναγνώστης βρίσκεται αντιμέτωπος με μια δυναμική γυναίκα, που γέννησε τον μεγαλύτερο άνδρα της Ελλάδας και που με την προσωπικότητά της καθόρισε την πορεία του Ελληνικού Κράτους. Αποδεικνύεται ότι οι γυναίκες έπαιζαν ανέκαθεν σημαντικό ρόλο. Ποια είναι η άποψή σας για το γυναικείο φύλο και δη για την Ολυμπιάδα;
Για την Ολυμπιάδα τις απόψεις μου τις έγραψα στο βιβλίο που αναφέρεται στη ζωή και στη δράση της. Για το γυναικείο φύλο από παλιά συνήθιζα να λέγω: Ο Θεός, για να μην είναι πανταχού παρών, έπλασε τη… γυναίκα!
Ποια είναι η άποψή σας για τον χειρισμό της ελληνικής πλευράς στο θέμα που έχουν δημιουργήσει όλα αυτά τα χρόνια οι Σκοπιανοί για το «Μακεδονικό»; Οι πληροφορίες που δίνετε στο βιβλίο σας, πιστευέτε ότι προσφέρουν ένα ακόμη πλεονέκτημα στη χώρα μας στο πεδίο της «διαμάχης»;
Ο χειρισμός του όλου θέματος, παλαιόθεν και τώρα, υπήρξε βλακώδης. Υποτονικός και συχνά ατιμωτικός. Η πολιτική της υποτέλειας και η πνευματική μας ατέλεια έκαμαν το αγκάθι των Σκοπίων να μεταβληθεί σε εγχειρίδιο. Τα περισσότερα «όπλα» μου κατά των Σκοπιανών τα έχω προσφέρει με το βιβλίο μου «Από το Μακεδονικό ζήτημα στην Εμπλοκή των Σκοπίων» (Gutenberg 1995) και «Η Ελληνικότητα της Μακεδονίας» (Γεωργιάδης). Στο βιβλίο για την Ολυμπιάδα απλώς αναφέρομαι στο μέγεθος της ιστορικής άγνοιας κάποιων διπλωματών μας, που αγνοούν το πραγματικό της όνομα!
Προβλέπεται καλό ή κακό τέλος για το όνομα του κράτους των Σκοπίων;
Αυτό που προβλέπω είναι κακό τέλος για το κράτος των Σκοπίων. Η απειλή δεν είμαστε μείς, είναι οι Αλβανοί.
Με τη βοήθεια της λογοτεχνίας, ακόμη και μέσα από μια ιστορία που διαδραματίζεται σε παλαιές εποχές ταραγμένες και αιματοβαμμένες, μπορεί ο σημερινός αναγνώστης να διδαχθεί και να κατανοήσει καλύτερα όσα συμβαίνουν σήμερα;
Ασφαλώς, αρκεί η λογοτεχνία να μην είναι παραλογοτεχνία και η ιστορία να μη γίνεται παραϊστορία, κυρία Δούλη.
Γνωρίζουν σήμερα την Ιστορία τους οι νεότεροι ή την αγνοούν; Γιατί θα έπρεπε να γνωρίζουμε όλοι Ιστορία, κύριε Καργάκο;
Το πρόβλημα δεν είναι οι νέοι αλλά οι παλαιότεροι. Η αναγνωστική δυσανεξία άρχισε από τη δεκαετία του ’80, όταν επιβλήθηκε η δικτατορία του ενός και μοναδικού σχολικού εγχειριδίου. Όταν απαγορεύτηκε η πνευματική ευλογία του «Διαβάστε απ’ όπου θέλετε». Η παπαγαλία για μένα κτύπησε καίρια την ιστοριομάθεια. Ωστόσο, τον τελευταίο καιρό διαπιστώνω σε πολλούς νέους μια αφύπνιση. Αρχίζει μια νέα δίψα για ιστορική μάθηση. Μήνυμα ελπιδοφόρο.
Πώς βλέπετε την οικονομική και κοινωνική κρίση που βαθαίνει συνεχώς στη χώρα μας;
Δεν πρόκειται για κρίση, πρόκειται για ακρισία. Διότι, αν είχαμε κρίση, δηλαδή μυαλό σε λειτουργία, δεν θα πέφταμε σε οικονομική δυσανεξία. Η χώρα μας δεν είναι ούτε μικρή ούτε φτωχή. Με το θαλάσσιο χώρο της έχει έκταση όση και η Γερμανία. Αν η Γερμανία είχε τον πολιτιστικό πλούτο μας, θα είχε με αυτόν δημιουργήσει μια «πολιτιστική βιομηχανία», που θα έδινε δουλειά και την πνευματική καλλιέργεια σε ένα εκατομμύριο ανθρώπους. Σε μια παλαιότερη επίσκεψή μου στα Μετέωρα διαπίστωσα το τι μπορούν να προσφέρουν στον τόπο μας τα θρησκευτικά καθιδρύματα, τα θρησκευτικά και ιστορικά μας κειμήλια.
Σας ευχαριστώ!
ΤΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
Γεννήθηκε στο Γύθειο το 1937. Το 1951 εγκαταστάθηκε οριστικά στην Αθήνα. Σπούδασε Κλασική Φιλολογία –εργαζόµενος από µαθητής– στο Πανεπιστήµιο Αθηνών. Πρωταγωνίστησε στο φοιτητικό κίνηµα των ετών 1961-1963 και υπήρξε εισηγητής του 15% για την παιδεία. Από φοιτητής άρχισε να αρθρογραφεί σε εφηµερίδες και περιοδικά – κάτι που συνεχίζει µέχρι και σήµερα. Υπήρξε ιδρυτικό µέλος του µεγαλύτερου φροντιστηριακού οργανισµού («Ηράκλειτος») και δίδαξε επί 15 έτη σε µεγάλα ιδιωτικά σχολεία. Από το 1999 δίδαξε επί µία 15ετία στις ανώτατες στρατιωτικές σχολές. Η εκδοτική του δραστηριότητα άρχισε το 1969. Έγραψε 17 βιβλία διδακτικά (Μαθήµατα Εκθέσεων – Γενική Ιστορία). Παράλληλα άρχισε και η λοιπή συγγραφική δραστηριότητά του.
Μέχρι στιγµής έχει γράψει 99 βιβλία. Από αυτά ξεχωρίζουν οι γλωσσικές µελέτες «Αλαλία και Αλεξία», η 6τοµη σειρά δοκιµίων «Προβληµατισµοί: Ένας διάλογος µέ τους νέους», τα ιστορικά έργα «Ιστορία του Ελληνικού Κόσµου και του Μείζονος χώρου» (2 τόµοι), «Ιστορία των Αρχαίων Αθηνών» (3 τόµοι), «Ιστορία της Αρχαίας Σπάρτης» (2 τόµοι), «Αλβανοί – Αρβανίτες – Έλληνες», «Η Αυτοκρατορία της Κωνσταντινουπόλεως» (2 τόµοι), «Μικρασιατική Εκστρατεία: Από το Έπος στην Τραγωδία» (2 τόµοι), «Η Ελλάς κατά τους Βαλκανικούς Πολέµους 1912-1913», «Η Ελληνική Επανάσταση του 1821» (4 τόµοι), «Η Ιστορία από την σκοπιά των Τούρκων» και «Μέγας Αλέξανδρος: Ο άνθρωπος-φαινόµενο». Επίσης, συνέγραψε τις φιλολογικές µελέτες: «Η πολιτική σκέψη του Παπαδιαµάντη», «Ο σατιρικός Καρυωτάκης», «Κ. Π. Καβάφης: Η νεώτερη αιγυπτιακή Σφίγγα».
*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Τα Μετέωρα» στις 30 Δεκεμβρίου 2016.
Ακολουθήστε το tameteora.gr στο Google News!