Από μικρή ήταν µανιώδης συλλέκτης στιγµών, ιστοριών, εικόνων, σκέψεων, συναισθηµάτων. Μαζεύει συνεχώς µέσα της ό,τι της κάνει εντύπωση και, όταν έρθει η ώρα του, το φέρνει στην επιφάνεια, το µελετά, το αναλύει, προσπαθεί να το καταλάβει.
Η Χαρά Ανδρεΐδου ακολούθησε τη συγγραφή από εσωτερική παρόρμηση και διάθεση να διερευνήσει την κλίση της, έστω κι αν η γραφή κυλούσε έτσι κι αλλιώς στο αίμα της. Πάντα τη γοήτευαν οι άπειρες δυνατότητές του γραπτού λόγου, οι απειροελάχιστες αποχρώσεις που µπορεί να εκφράσει, οι διαφορετικές διαβαθµίσεις.
Η συγγραφή τη βοηθά να εκφράσει όλα αυτά που βοούν μέσα της. Πρόκειται για έναν ευγενικό και άμεσο άνθρωπο, με διάθεση για πειραματισμούς, προσγειωμένη, ώριμη αλλά και ενθουσιώδης.
Πιστεύει ότι οι ανάγκες µας είναι εκείνες που οδηγούν τα βήµατά µας. Υποστηρίζει ότι όλοι μας έχουµε βαθιές, απαιτητικές, καταλυτικές ανάγκες. Και ο τρόπος που πορευόµαστε στη ζωή δεν έχει να κάνει τόσο µε τις επιθυµίες µας και τις ευχές µας όσο µε το τι αντέχουµε και τι δεν αντέχουµε να κάνουµε, να παραχωρήσουµε, να κρατήσουµε. Αυτό εξάλλου είναι και το κόστος της συνύπαρξής µας µε τους άλλους ανθρώπους, το κόστος του να µην είµαστε µόνοι.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Στο τελευταίο σας βιβλίο, «Στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα», το οποίο κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οίκο Λιβάνη, πού κρύβεται η αλήθεια και πού η μυθοπλασία, κυρία Ανδρεΐδου;
Η ιστορία του βιβλίου είναι εξ ολοκλήρου μυθοπλασία. Δεν θα ήθελα να «πατήσω» πάνω σε μια πραγματική ιστορία διότι αυτό θα ήταν εξ ορισμού περιοριστικό. Προτιμώ όταν γράφω να είμαι τελείως ελεύθερη να κατευθύνω τους ήρωές μου και όσα συμβαίνουν ανάμεσά τους με τον τρόπο που εξυπηρετεί αυτά που θέλω να πω. Εκεί βρίσκεται η αλήθεια του κάθε βιβλίου μου. Ο πυρήνας είναι πάντοτε κάποιοι προβληματισμοί μου, κάποια ερωτήματα που με ταλανίζουν και που θέλω να τα εκφράσω, να τα μοιραστώ.
Το βιβλίο περιλαμβάνει πολύ δυνατά συναισθήματα όπως… αγάπη, έρωτα, ζήλια, φθόνο, κακία. Αλήθεια, είναι η σελίδα της ζωής μας –εν συντομία- αυτό που περιγράφετε;
Πιστεύω ότι μέσα μας χωράνε τα πάντα, η αγάπη, η κακία, ο έρωτας, ο φθόνος, όλα. Το θέμα είναι πώς χειρίζεται ο καθένας όλα αυτά, ποιον τρόπο επιλέγει για να σταθεί απέναντι στους άλλους και να δώσει το στίγμα του. Αυτή είναι η σελίδα της ζωής μας, οι συνειδητές μας αποφάσεις και πράξεις. Όλα τα άλλα ενυπάρχουν μέσα σε όλους μας.
Πόσο δύσκολο είναι να βάλετε σε μια σειρά τις σκέψεις σας; Τοποθετείτε τους ήρωές σας εξ αρχής στον δρόμο που θα πάρουν ή αλλάζετε γνώμη στην πορεία της εξέλιξης του έργου;
Όταν ξεκινάω να γράψω ένα βιβλίο δεν γνωρίζω το τέλος. Το διαμορφώνουν στην πορεία οι ήρωές μου, οι οποίοι αποκτούν φωνή και υπόσταση μέσα μου, σύμφωνα με τη ψυχοσύνθεση που τους έχω δώσει, και διαμορφώνουν τις εξελίξεις. Είναι πολύ κρίσιμο να υπάρχει συνέπεια και συνέχεια στους ήρωες, να μην μεταλλάσσονται ξαφνικά απλώς επειδή αυτό εξυπηρετεί την πλοκή. Το τέλος μού φανερώνεται κι εμένα κάποια στιγμή μέσα από την εξέλιξη της ιστορίας των ηρώων μου. Και είναι το τέλος που τους ταιριάζει.
Αν έπρεπε να δώσετε ένα απόφθεγμα που βγαίνει από το τελευταίο σας βιβλίο, ποιο θεωρείτε ότι είναι;
Τα αποφθέγματα είναι επικίνδυνα πράγματα, διεκδικούν την αποκλειστικότητα στην αλήθεια κι εγώ δυσκολεύομαι να πιστέψω στη μία και μοναδική αλήθεια. Η ουσία του βιβλίου, αν θέλετε, είναι ότι υπάρχουν πολλές διαφορετικές αλήθειες και ότι κάποια στιγμή η ζωή θα μας φέρει αντιμέτωπους και με τις αλήθειες των άλλων, θα μας αναγκάσει να πάρουμε θέση απέναντί τους. Αυτό είναι το κόστος της συνύπαρξής μας με τους άλλους ανθρώπους, το κόστος του να μην είμαστε μόνοι.
«Στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα» αναφέρεστε στην αποκλειστικότητα που διεκδικούν οι ήρωές σας. Θεωρείτε πως ανήκουμε αποκλειστικά σε κάποιον, κυρία Ανδρεΐδου;
Μπορεί να μην ανήκουμε και να μη θέλουμε να ανήκουμε αποκλειστικά σε κάποιον αλλά σίγουρα θέλουμε κάποιος να μας ανήκει αποκλειστικά. Κι ας μην το ομολογούμε ούτε στον ίδιο μας τον εαυτό.
Έχετε σπουδάσει σε ελληνικά και ξένα Πανεπιστήμια, Παιδαγωγικές Επιστήμες, Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης, Μουσειολογία. Τι σας ώθησε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή;
Αυτή η δυναμική ενυπήρχε μέσα μου και περίμενε τον κατάλληλο χρόνο για να βγει προς τα έξω, να φανεί. Αγαπούσα πολύ, από πάντα, τον γραπτό λόγο, ως μέσο έκφρασης. Με γοήτευαν οι άπειρες δυνατότητές του, οι απειροελάχιστες αποχρώσεις που μπορεί να εκφράσει, οι διαφορετικές διαβαθμίσεις. Από την άλλη μεριά ήμουν πάντοτε μανιώδης συλλέκτης στιγμών, ιστοριών, εικόνων, σκέψεων, συναισθημάτων. Μαζεύω συνεχώς μέσα μου ό,τι μου κάνει εντύπωση και, όταν έρθει η ώρα του, το φέρνω στην επιφάνεια, το μελετώ, το αναλύω, προσπαθώ να το καταλάβω. Όλες αυτές οι αγάπες και οι διεργασίες μέσα μου βρήκαν τρόπο έκφρασης στη συγγραφή.
Έχετε δηλώσει ότι «…ο δικός σας τρόπος για να εκφράζεστε είναι οι λέξεις…» Πόση δύναμη κρύβεται άραγε μέσα στις λέξεις;
Θα σας απαντήσω με ένα απόσπασμα από το βιβλίο: «Οι λέξεις ποτέ δεν είναι μόνες τους, πάντα κάτι κουβαλάνε, κάτι δηλώνουν, κάτι φανερώνουν. Έχουν μεγάλη σημασία οι λέξεις που διαλέγεις για να πεις κάτι. Να ονοματίζεις κάτι και να είναι ακριβώς αυτό που λες, όχι κάτι παρεμφερές, κάτι παραπλήσιο, κάτι στο περίπου, αλλά αυτό ακριβώς που λες. Κάθε λέξη κρύβει μια αλήθεια πίσω της.»
Τι σας δίνει η συγγραφή;
Ανακούφιση, χαρά, λύτρωση. Ανακούφιση γιατί μπορώ επιτέλους να εκφράσω τις άπειρες φωνές που βοούν μέσα μου. Χαρά γιατί όλα αυτά τα μοιράζομαι με άλλους ανθρώπους, που τα κατανοούν και τα συμμερίζονται. Και λύτρωση γιατί νιώθω ότι δεν είμαι μόνη μου στο σύμπαν, υπάρχουν γύρω μου άνθρωποι που με ακούν, με βλέπουν, με διαβάζουν, με αποδέχονται.
Ποια γεύση σας μένει με το τελείωμα μιας ιστορίας, με την έκδοση ενός βιβλίου;
Είναι περίεργο συναίσθημα. Από τη μια λυπάμαι που αποχωρίζομαι τους ήρωες μου, οι οποίοι για όσο διάστημα γράφω το βιβλίο είναι οι φίλοι μου, ο κόσμος μου. Νοσταλγώ αυτόν τον κόσμο, δεν θέλω να τον αφήσω πίσω μου. Κι από την άλλη χαίρομαι αφάνταστα, γιατί τον κόσμο μου αυτόν μπορώ πια να τον μοιραστώ και με άλλους, να τον προσφέρω και σε άλλους για να μπουν κι εκείνοι μέσα του και να τον νιώσουν, να ζήσουν μέσα του και να πάρουν όποια κομμάτια του τους αρέσουν. Αυτό το μοίρασμα με τους αναγνώστες μου είναι η δική μου λύτρωση.
Ποιο είναι το «μεγάλο» όνειρο για ένα βιβλίο σας;
Να μπει στο μυαλό και στην ψυχή και στην καρδιά όσο το δυνατόν περισσότερων ανθρώπων.
Τι σας αρέσει να διαβάζετε;
Οτιδήποτε δεν προσβάλλει τη νοημοσύνη μου και δεν με υποτιμά ως άνθρωπο.
Πώς ξεφεύγετε από την καθημερινότητα σας;
Ταξιδεύω στον κόσμο μέσα μου. Είναι απέραντος, απεριόριστος, εύπλαστος, τον πλάθω όπως θέλω εγώ, χωρίς αιχμηρές γωνίες, μόνο με απαλές καμπύλες και ζεστά χρώματα, φιλόξενος, ανακουφιστικός. Τι άλλο να ζητήσει κανείς;
Τι είναι αυτό που οδηγεί τους ανθρώπους να επιλέγουν το ψέμα έναντι της αλήθειας, γιατί φοβόμαστε τόσο πολύ να αντικρίσουμε την αλήθεια;
Ένα από τα βασικά ερωτήματα του βιβλίου είναι πόσο σημαντική ή πόσο υπερτιμημένη είναι η αλήθεια. Είναι τόσο κακό να ζει κάποιος μέσα σε συμβάσεις; Είναι τόσο κακό, αν δεν μπορεί να έχει ολόκληρο αυτό που χρειάζεται, να δέχεται, να ικανοποιείται μόνο με το μισό; Αρκεί να γνωρίζει, και αυτός αλλά και όλοι όσοι εμπλέκονται μαζί του σ’ αυτήν την ιστορία, ότι κρατούν το μισό μόνο κομμάτι, τη μισή μόνο αλήθεια… Αν γνωρίζουν όλοι τους…
Η ζήλια, που υποβόσκει μέσα στην ψυχή του καθενός από εμάς, πιστεύετε ότι οδηγεί τελικά τα βήματά μας;
Θα έλεγα πως οι ανάγκες μας οδηγούν τα βήματά μας. Όλοι έχουμε βαθιές, απαιτητικές, καταλυτικές ανάγκες. Και ο τρόπος που πορευόμαστε στη ζωή δεν έχει να κάνει τόσο με τις επιθυμίες μας και τις ευχές μας όσο με το τι αντέχουμε και τι δεν αντέχουμε να κάνουμε, να παραχωρήσουμε, να κρατήσουμε.
Πώς βλέπετε τα πράγματα στην Ελληνική λογοτεχνία σήμερα;
Το καλάθι έχει μέσα απ΄όλα. Βιβλία που αξίζουν τον τίτλο τους και άλλα που θα έπρεπε να καούν στην πυρά. Ο καθένας μας μπορεί να διαλέξει αυτά που του ταιριάζουν.
Πόση βαρύτητα δίνετε στις κριτικές; Υπήρξαν κριτικές που σας πίκραναν;
Πάντοτε σε ενοχλεί μια αρνητική κριτική, είναι στην ανθρώπινη φύση. Από εκεί κι έπειτα ελέγχεις αν είναι εμπεριστατωμένη ή τυχαία, καλοπροαίρετη ή κακοπροαίρετη και την αντιμετωπίζεις ανάλογα.
Πόσο απαραίτητα είναι για έναν συγγραφέα η περιέργεια, η συνέπεια και η παρατηρητικότητα;
Ο συγγραφέας είναι ένας άνθρωπος που κατ’ αρχάς βλέπει και ακούει και οσφραίνεται και γεύεται και ακουμπά, και στη συνέχεια νιώθει, σκέφτεται, αισθάνεται, μηρυκάζει, αναλύει, ξεδιαλέγει, γεννά.
ΤΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΗΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΣ
Η Χαρά Ανδρεΐδου γεννήθηκε και ζει στη Θεσσαλονίκη. Έχει σπουδάσει, σε ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια, Παιδαγωγικές Επιστήμες, Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης, καθώς και Μουσειολογία. Έχει διδακτορικό στην Κλασική Αρχαιολογία και μεταπτυχιακό στην Ανοικτή Εκπαίδευση.
Εργάστηκε κατά διαστήματα σε όλους αυτούς τους τομείς, όπως και σε πολλούς άλλους, για να την κερδίσει στο τέλος η Εκπαίδευση. Η περιπέτειά της στη θάλασσα της γραφής ξεκίνησε πριν από τέσσερα χρόνια.
Το «Στα Τέσσερα Σημεία του Ορίζοντα» είναι το τρίτο της βιβλίο που κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οίκο Λιβάνη.
Έχουν προηγηθεί τα «Ημερολόγια διαδρομών και «Η αγάπη είναι πόλεμος» από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Όπως λέει η ίδια: «Δε ζωγραφίζω, δε χορεύω, δεν ξέρω να παίζω μουσική, ο δικός μου τρόπος για να εκφράζομαι είναι με τις λέξεις…».
* Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Τα Μετέωρα» στις 31/10/2014.
Ακολουθήστε το tameteora.gr στο Google News!