Mε την αφοπλιστική της γραφή ανασύρει από μέσα μας μνήμες και εμπειρίες, χαρές και λύπες, γεγονότα και τυχαία περιστατικά και τα δένει αρμονικά με τη σημερινή κατάσταση, παίρνοντας κομματάκια και στιγμές μιας άλλης, περασμένης και αλησμόνητης εποχής. Θεωρείς πως μέσα από την πορεία της πένας της ζεις μια ονειρική διαδρομή, ότι ανοίγεις ένα «σκουριασμένο» κουτί γεμάτο θύμησες και εικόνες.
Η Ελένη Βαηνά με τον δυναμισμό της, με την θετική της αύρα, με την καθάρια ματιά της αλλά και την απλότητά της κατακτά τον αναγνώστη από την πρώτη στιγμή. Ως άνθρωπος μοιάζει να διασχίζει τη ζωή αισιόδοξα και να ακολουθεί τα σταθερά βήματά της. Πιστεύει πως η ζωή και ακόμη περισσότερο ο έρωτας, θέλει απόφαση, θέλει προσπάθεια και καθόλου μοιρολατρία και ότι τη μοίρα μας την οδηγούμε εμείς οι ίδιοι εκεί που θέλουμε παίρνοντας τις σωστές αποφάσεις.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Πριν λίγες μέρες κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Διόπτρα» το νέο σας μυθιστόρημα με τίτλο «Το αύριο αργεί πολύ», ένα μυθιστόρημα που φιλοδοξεί ν’ αγγίξει ευαίσθητες χορδές και να αφυπνίσει συνειδήσεις, θυμίζοντας μας ότι το κύτταρο του Έλληνα ξεχωρίζει. Είστε αισιόδοξη ότι μπορούμε να βρούμε τις ισορροπίες μας ως λαός, κυρία Βαηνά;
Γενικότερα είμαι αισιόδοξη ως άνθρωπος αλλά και ως συγγραφέας, για αυτό και στα βιβλία μου θέλω το τέλος να είναι πάντα καλό. Το κύτταρο του Έλληνα ξεχωρίζει και δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, διότι στο DNA του έχει καταγεγραμμένα μηνύματα από αιώνες ιστορίας, ένδοξων αγώνων, ηρωισμού. Οι λαοί της Μεσογείου είχαν τη μεγάλη τύχη να μεγαλουργούν με τις ψυχές τους γεμάτες ήλιο και θάλασσα απίστευτης ομορφιάς. Ίσως κάποια στιγμή χάσαμε τον προσανατολισμό και την ισορροπία μας, διότι αδυνατούμε να συμβαδίσουμε με τους λαούς της Β. Ευρώπης, αφού αυτοί έχουν άλλους ρυθμούς, άλλη ιδιοσυγκρασία και τετράγωνη λογική. Εμείς έχουμε συναίσθημα, παρόρμηση και φιλότιμο. Την ισορροπία μας θα τη βρούμε θέλουμε δεν θέλουμε, διότι δεν έχουμε άλλη επιλογή. Το μόνο που χρειάζεται είναι το πάθος μας αλλά και την εξυπνάδα μας να τα διοχετεύσουμε σε παραγωγική κατεύθυνση. Επιμένω λοιπόν σε δύο στοιχεία: μόρφωση βαθύτερη και ουσιαστική, καλλιέργεια περισσότερο θα έλεγα και εργατικότητα. Αυτά μόνο φτάνουν, στο τόπο μας όμως και πουθενά αλλού. Ας ισορροπήσουμε ως άνθρωποι, τοποθετώντας στη βάση της ζωής μας την ηθική και τότε θα ισορροπήσουμε και ως λαός.
Πόσο καιρό σας πήρε να μαζέψετε όλες αυτές τις πληροφορίες, για να γίνει αυτή η ιστορία ένα δεμένο μυθιστόρημα;
Χρειάστηκα περίπου έναν χρόνο, παράλληλα εργαζόμουν, διάβαζα και έγραφα, κάποιες στιγμές κυριολεκτικά σε κατάσταση παροξυσμού. Ωστόσο, δεν είχα άλλη επιλογή από το να βγάλω ό,τι είχα στην ψυχή μου.
Βασιστήκατε αποκλειστικά σε μαρτυρίες ή ανατρέξατε και σε ιστορικά κείμενα;
Διάβασα ιστορικά βιβλία, μαρτυρίες από το διαδίκτυο αλλά και βιβλία που γράφτηκαν από μετανάστες πρώτης ή δεύτερης γενιάς.
Τι σας οδήγησε να ταξιδέψετε πίσω στον χρόνο και να ζωντανέψετε τις ζωές μιας οικογένειας;
Αυτή δεν είναι η μαγεία; Το παρελθόν με ελκύει για κάποιον λόγο που δεν μπορώ να τον εξηγήσω, ο Θεσσαλικός κάμπος των τσιφλικάδων, οι κολίγοι, η μετανάστευση στις αρχές του περασμένου αιώνα, τα υπερωκεάνια που οδηγούσαν στην Αμερική με κέντριζαν και έκαναν τη φαντασία μου να γεννάει. Έφτιαξα λοιπόν μια οικογένεια για να διηγηθώ τα πάθη της, τον αγώνα της και τέλος τους έρωτες της.
Η Κατίνα η πρωταγωνίστρια του τελευταίου σας βιβλίου είναι μια γυναίκα που βιώνει έντονα την καταπίεση και ενώ είχε τη δυνατότητα να αποτινάξει τον ζυγό, δεν είχε τη δύναμη. Στον αντίποδα, οι σημερινές γυναίκες είναι ανεξάρτητες και δεν αντέχουν «μύγα στο σπαθί τους» και με το παραμικρό οδηγούνται στο διαζύγιο. Πιστεύετε πως υπάρχουν στην εποχή μας γυναίκες όπως η Κατίνα; Είναι θέμα χαρακτήρα, παίζει ρόλο η κοινωνία ή η οικογένεια;
Στην εποχή μας, όπου τα διαζύγια, όπως πολύ σωστά θίξατε κυρία Δούλη, είναι «για ψύλλου πήδημα», γυναίκες σαν την Κατίνα δεν υπάρχουν. Θεωρώ δε ότι η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση. ούτε υπερβολική καταπίεση αλλά ούτε και απελευθέρωση. Η συμβίωση και ο γάμος είναι μια δύσκολη υπόθεση, μια τέχνη κυριολεκτικά που απαιτεί υπομονή, γνώση, προσπάθεια, ακόμη και πειθαρχία. Είναι μια τέχνη λοιπόν που πάνω από όλα απαιτεί εκμάθηση. Οπωσδήποτε είναι θέμα χαρακτήρα, αλλά η προσωπική μου άποψη είναι ότι σπουδαιότερο ρόλο παίζουν η οικογένεια και η κοινωνία. Παλαιότερα που για το γάμο αποφάσιζαν όχι το ανδρόγυνο αλλά οι οικογένειες τους, έπαιρναν σαν δεδομένο ότι η αγάπη θα ερχόταν μετά τη σύναψη του γάμου.
Η γυναίκα πιστεύετε πως βρίσκει τον τρόπο να κουμαντάρει μια οικογένεια και να λύνει τα όποια προβλήματα προκύπτουν;
Η γυναίκα μπορεί να κάνει τα πάντα, απλά να το θέλει. Μπορεί να κουμαντάρει, να οργανώνει, να στηρίζει, να μεγαλώνει παιδιά, να δουλεύει σκληρά, αρκεί να είναι καλής πάστας, όπως λέγανε οι παλιοί, καλός άνθρωπος πάνω από όλα.
Σας αρέσει να γράφετε μυθιστορήματα με στοιχεία ιστορικά, στοιχεία που αντλείτε με επίμονη έρευνα και διάβασμα, σας ελκύει η ιστορία. Πού το αποδίδετε;
Με ελκύει σίγουρα η ιστορία από τότε που ήμουν μικρό παιδί, όπως επίσης με γοητεύουν εποχές περασμένες. Δεν ξέρω πού να το αποδώσω, ίσως σε ένα αίσθημα που έχω ότι ο άνθρωπος ζει παραπάνω από μια ζωές και ταξιδεύει στον χρόνο απλά αλλάζοντας κοστούμι. Ίσως πάλι να με βολεύει αυτή η θεωρία, διότι η ζωή είναι απελπιστικά μικρή και είναι τόσο μα τόσο ωραία.
Ποια είναι η πιο δύσκολη σκηνή που έχετε γράψει και γιατί;
Είναι η ερωτική συνένωση του Τάσου και της Κατίνας μετά από πολύ καιρό που κάτι τέτοιο φώλιαζε στις ψυχές τους. Σε αυτή τη μοναδική ερωτική σκηνή του βιβλίου έπρεπε να αποδώσω όλη την ένταση των συναισθημάτων και του πόθου μεταξύ δυο ανθρώπων που επιθυμούσαν παθιασμένα ο ένας τον άλλον για πάρα πολλά χρόνια. Όταν ξεχύνεται λοιπόν στο χαρτί, ο μαζεμένος πόθος θέλει τέχνη, για να μην τον κάνεις φτηνό αλλά ούτε ρηχό και γλυκανάλατο. Ελπίζω να τα κατάφερα και να είναι αληθινό.
Θεωρείτε, κυρία Βαηνά, πως η συνήθεια είναι ικανή να μας κρατήσει στη ζωή και σε καταστάσεις, που ενώ ξέρουμε ότι είναι αρρωστημένες, τις αποδεχόμαστε;
Η συνήθεια είναι η μεγαλύτερη τροχοπέδη του ανθρώπου. Η κάθε αλλαγή προς το χειρότερο αλλά και προς το καλύτερο συμπεριλαμβάνει πόνο. Αυτός ο πόνος δεν μας αφήνει να αποτινάξουμε από πάνω μας τη συνήθεια που κυριολεκτικά μας εγκλωβίζει σε καταστάσεις ακόμη και δυσάρεστες. Θέλουμε αυτό που γνωρίζουμε, το άγνωστο τους περισσότερους τους τρομάζει.
Σας αρέσει να γεμίζετε τα «συρτάρια» της ψυχής και του μυαλού σας με εικόνες που σιγά-σιγά τους δίνετε ζωή μέσα από ένα μυθιστόρημα;
Εικόνες, τυχαία περιστατικά, μυρωδιές, εμπειρίες, διηγήσεις τρίτων, άνθρωποι εμβληματικοί, τραυματικά γεγονότα, έρωτες, απογοητεύσεις, χαρές, ταξίδια, μουσικές. Όλα όσα συνθέτουν τη ζωή μου είναι το υλικό για το επόμενο μυθιστόρημά μου, που κάποια στιγμή απλά ξεπηδάει από μέσα μου και απαιτεί την πραγμάτωσή του.
Έρωτας και μοίρα! Είναι συνδεδεμένα όσο η ζωή με τον θάνατο;
Η ζωή είναι απόλυτα συνδεδεμένη με το θάνατο, διότι την ώρα που τελειώνει επέρχεται ο θάνατος ως οριστική και αμετάκλητη αλήθεια. Ο έρωτας και η μοίρα δεν είναι συνδεδεμένα, παρά μόνο για τους μοιρολάτρες, κι εγώ δεν είμαι. Θέλω να πιστεύω ότι αυτή τη μοίρα την οδηγώ κι εγώ εκεί που θέλω, παίρνοντας τις σωστές αποφάσεις, όταν χρειάζεται, διαλέγοντας μονοπάτι για να βαδίσω, και όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά για κάποιο λόγο σηκώνω τα μάτια προς τον ουρανό, όχι για να περιμένω κάποια θεία δύναμη, αλλά για να ανασκουμπωθώ και να προχωρήσω, διαλέγοντας προσεκτικά τα πατήματά μου σε αυτή τη γη. Αν αποτύχω, δεν κατηγορώ τη κακή μου μοίρα ή τύχη, αλλά τη δική μου αδυναμία να παλέψω με τους φόβους μου και τα ελαττώματά μου. Η ζωή και ακόμη περισσότερο ο έρωτας θέλει απόφαση, θέλει προσπάθεια και καθόλου μοιρολατρία.
Πού πιστεύετε πως βρίσκεται η ομορφιά της ζωής, κυρία Βαηνά;
Η ομορφιά της ζωής χωρίς καμία αμφιβολία βρίσκεται στα μικρά καθημερινά πράγματα, κυρία Δούλη. Ο πρωινός καφές που πίνω με τον άνδρα που αγαπώ, μια βόλτα στη παραλία, ένα ταβερνάκι, μια βουτιά στη θάλασσα, ένα όμορφο σπιτικό, απλό και λιτό, ένα βάζο λουλούδια, η αναρριχώμενη τριανταφυλλιά που έχω στον κήπο μου, μεσημεριανό φαγητό με τα παιδιά μου. Κυνηγώντας τα μεγάλα, χάσαμε την ουσία της ζωής.
Σήμερα οι αναγνώστες κατακλύζονται από προτάσεις βιβλίων σε μια οικονομικά δύσκολη εποχή. Πώς βλέπετε το μέλλον τού βιβλίου; Θα αντέξει, θα μπορέσει να γίνει ένα ξεκαθάρισμα;
Θα αντέξει, διότι δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Από τότε που έμαθε ο άνθρωπος να γράφει πάνω σε πλάκες, ήθελε να αφήσει τα γραφόμενά του κληρονομιά στις επόμενες γενιές. Τα λόγια τα παίρνει ο άνεμος, τα γραπτά μένουν. Άλλαξαν τα πάντα σε αυτόν τον κόσμο, και το βιβλίο κατέχει σταθερά τη θέση που του αξίζει. Ξεκαθάρισμα, όπως λέτε, μπορεί να γίνει, αλλά πάντα θα έχουμε την ανάγκη να ξεφυλλίζουμε τις σελίδες ενός βιβλίου. Είναι ο ένας και σταθερότερος πυλώνας του πολιτισμού, το μεγαλύτερο επίτευγμα του ανθρώπου.
Ποιους χαρακτήρες θεωρείτε πως συναντάμε συχνότερα στη ζωή μας;
Μάλλον συναντάμε αυτούς που προτιμάμε. Δεν ξέρω ποιοι επικρατούν αριθμητικά. Οι αισιόδοξοι ή οι απαισιόδοξοι; Οι τολμηροί ή οι δειλοί; Οι αποφασιστικοί ή οι αναποφάσιστοι; Εγώ πάντως μάλλον ελκύω αυτούς που προτιμώ, συναναστρέφομαι λοιπόν με ανθρώπους γενναίους, πρωτοπόρους, προοδευτικούς, εμπνευσμένους, ανοιχτόμυαλους και αποφασισμένους να ρουφήξουν το μεδούλι της ζωής.
Τι σημαίνουν για εσάς οι λέξεις «πατρίδα» και «οικογένεια»;
Για την πατρίδα θα απαντήσω με τα λόγια του Στρατηγού Μακρυγιάννη: «Η πατρίδα του κάθε ανθρώπου και η θρησκεία είναι το παν. Γλυκύτερον πράμα δεν είναι άλλο από την πατρίδα και θρησκεία. Όσο αγαπώ την πατρίδα μου δεν αγαπώ άλλο τίποτας». Όσον αφορά στην οικογένεια, δεν είναι παρά μια μικρογραφία της κοινωνίας που έχει από όλα: καλούς, κακούς, τίμιους, άτιμους, συμφεροντολόγους, ανιδιοτελείς, προκομένους και τεμπέληδες. Μπορεί να τύχει μέσα στους κόλπους της ίδιας οικογένειας να συνυπάρχει το παραπάνω κάθε καρυδιάς καρύδι. Στο όνομα λοιπόν της αγίας οικογένειας γίνονται οι μεγαλύτερες αδικίες και τα εγκλήματα, διότι οι καλοί γίνονται εύκολα θύματα και βορά στα δόντια αναίσχυντων συγγενών. Τελικά, κορυφαία σημασία δεν έχει τόσο η οικογένεια, όσο ο άνθρωπος. Κι αν είναι καλός και έχει το ίδιο αίμα με εμάς, ακόμη καλύτερα. Αν είναι κακός και ταυτόχρονα συγγενής, μακριά και αλάργα.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΗΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΣ
Η Ελένη Βαηνά γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Αποφοίτησε από το Οικονομικό Τμήμα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και από τη Νομική Σχολή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Είναι ιδιοκτήτρια του γραφείου συμβούλων εργασίας Plus+ που ειδικεύεται στην εύρεση οικιακού προσωπικού, επάγγελμα ιδιαίτερα απαιτητικό, που ωστόσο αγαπάει πολύ.
Γράφει μυθιστορήματα με στοιχεία ιστορικά, στοιχεία που αντλεί με επίμονη έρευνα και διάβασμα. Ζει στο Μαρούσι και είναι μητέρα δυο παιδιών, του Ορέστη και της Δανάης. Από τις εκδόσεις Διόπτρα κυκλοφορεί το τέταρτο βιβλίο της, «Το αύριο αργεί πολύ».
* Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Τα Μετέωρα» στις 20/6/2014.
Ακολουθήστε το tameteora.gr στο Google News!
Τίμιο