Αλλαγές στον τρόπο εκλογής προέδρων και συμβουλίων στις δημοτικές κοινότητες θεσπίστηκαν με το πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών που ψηφίστηκε τη Μεγάλη Τρίτη και δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ ως ν. 5043/2023.
Μεταξύ άλλων με το άρθρο 10 επιχειρείται συμμόρφωση της Πολιτείας με απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, το οποίο έκρινε αντισυνταγματικές τις διατάξεις σχετικά με τον τρόπο ανάδειξης του προέδρου των δημοτικών κοινοτήτων άνω των 300 κατοίκων με ορισμό του συμβούλου του πρώτου κατά σειρά συνδυασμού.
Έτσι, με ειδική ρύθμιση και με ισχύ και για το υπόλοιπο της τρέχουσας δημοτικής περίοδος έως τις 31.12.2023, Πρόεδρος του συμβουλίου της δημοτικής κοινότητας άνω των τριακοσίων (300) κατοίκων εκλέγεται, με ψηφοφορία από το σύνολο των μελών του οικείου συμβουλίου και για το σύνολο της δημοτικής περιόδου, ο σύμβουλος ενός από τους δύο πρώτους κατά σειρά εκλογής συνδυασμούς, που έλαβε τους περισσότερους σταυρούς προτίμησης μεταξύ των υποψηφίων του συνδυασμού του.
Σε περίπτωση που συνδυασμός πλειοψήφησε στη δημοτική κοινότητα με ποσοστό μεγαλύτερο του πενήντα τοις εκατό (50%), ο πρώτος σε σταυρούς υποψήφιος σύμβουλός του αναδεικνύεται Πρόεδρος του συμβουλίου της εν λόγω δημοτικής κοινότητας, χωρίς ψηφοφορία από τα μέλη του οικείου συμβουλίου.
Στον Δήμο Μετεώρων τρεις είναι οι Κοινότητες, στις οποίες διεκδίκησαν την ψήφο των συγχωριανών τους τρεις παρατάξεις και καμία δεν συγκέντρωσε ποσοσοστό άνω του 50%, ενώ στις υπόλοιπες ήταν υποψήφιες μόνο δύο παρατάξεις και άρα μία από τις δύο πλειοψήφησε με ποσοστό άνω του 50% και δεν υπάγεται στις διατάξεις του νέου νόμου.
Οι Κοινότητες που μέσα στις επόμενες ημέρες καλούνται να εκλέξουν Πρόεδρο είναι της Καλαμπάκας, του Αγιοφύλλου και της Οξύνειας. Στην Κοινότητα Καλαμπάκας οι υποψήφιοι για την προεδρία βάσει του νέου νόμου θα είναι οι Σινάνης Αθανάσιος και Σακελλαρίδης Λεωνίδας, στην Κοινότητα Αγιοφύλλου οι Καραγιάννης Ζήσης και Τρέλλης Δημήτριος, και στην Κοινότητα Οξύνειας οι Τσιλίκης Δημήτριος και Μπουζέκης Πέτρος.
Η διαδικασία
Εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την έναρξη ισχύος του νόμου, το συμβούλιο της δημοτικής κοινότητας συνέρχεται σε ειδική συνεδρίαση, για να εκλέξει τον Πρόεδρό του, ύστερα από πρόσκληση του πρώτου, μεταξύ των εκλεγέντων συμβούλων του μεγαλύτερου σε εκλογική δύναμη συνδυασμού, κατά τη σειρά αναγραφής αυτών στην απόφαση του δικαστηρίου περί ανακήρυξης του συνδυασμού, σύμφωνα με το άρθρο 44. Στη συνεδρίαση αυτή προεδρεύει ο σύμβουλος που συγκάλεσε το συμβούλιο, ο οποίος αναθέτει τα καθήκοντα του ειδικού γραμματέα του συμβουλίου σε ένα (1) από τα μέλη του συμβουλίου ή σε έναν (1) από τους υπαλλήλους του δήμου. Κατά τη συνεδρίαση, οι σύμβουλοι, με μυστική ψηφοφορία, επιλέγουν για το αξίωμα του Πρόεδρου του συμβουλίου δημοτικής κοινότητας, τον σύμβουλο της προτίμησής τους, ανάμεσα στον πρώτο, σε σταυρούς προτίμησης, σύμβουλο του πρώτου κατά σειρά εκλογής συνδυασμού και τον πρώτο, σε σταυρούς προτίμησης, σύμβουλο του δεύτερου συνδυασμού. Κάθε μέλος του συμβουλίου έχει δικαίωμα να επιλέξει έναν μόνο υποψήφιο. Πρόεδρος εκλέγεται εκείνος που συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών του συμβουλίου, σύμφωνα με τις παρ. 3 και 4 του άρθρου 89. Αν μετά από τρεις (3) ψηφοφορίες οι υποψήφιοι λάβουν τον ίδιο αριθμό ψήφων, διεξάγεται κλήρωση μεταξύ τους. Για τα πρακτικά εκλογής εφαρμόζεται αναλογικά η παρ. 6 του άρθρου 64 περί εκλογής προεδρείου δημοτικού συμβουλίου.
Οι υπόλοιπες διατάξεις του νόμου
Επίσης, με τον νέο νόμο ορίζονται και τα εξής:
- Όταν ο πρόεδρος απουσιάζει ή κωλύεται, τα καθήκοντά του ασκεί μέλος του συμβουλίου της δημοτικής κοινότητας, που ορίζεται από αυτόν, ως αναπληρωτής του.
- Τα μέλη του συμβουλίου της δημοτικής κοινότητας μπορούν, με γραπτή δήλωσή τους προς τον δήμαρχο, να ανεξαρτητοποιηθούν από τον συνδυασμό με τον οποίο έχουν εκλεγεί. Σε περίπτωση ανεξαρτητοποίησης του Προέδρου, αυτός εκπίπτει από το αξίωμά του και εφαρμόζεται η διαδικασία της παρ. 4.
- Αν η θέση του Προέδρου του συμβουλίου της δημοτικής κοινότητας κενωθεί λόγω θανάτου ή παραίτησης ή έκπτωσης από το αξίωμα ή εξαιτίας οποιουδήποτε άλλου λόγου, επαναλαμβάνεται η διαδικασία εκλογής των παρ. 1 έως 3, μεταξύ του επόμενου σε σταυρούς προτίμησης συμβούλου από τον συνδυασμό του Προέδρου και του πρώτου συμβούλου σε σταυρούς προτίμησης από τον συνδυασμό που έλαβε μέρος στη διαδικασία εκλογής Προέδρου, σύμφωνα με τις παρ. 1 και 1Β.
- Στον Πρόεδρο συμβουλίου κοινότητας άνω των τριακοσίων (300) κατοίκων χορηγούνται από τον δήμο έξοδα κίνησης που ορίζονται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, μετά από γνώμη της Κεντρικής Ένωσης Δήμων.
- Το παρόν ισχύει για την τρέχουσα δημοτική περίοδο, η οποία λήγει την 31η Δεκεμβρίου 2023.