Με αφορμή τη συμμετοχή του ως ομιλητής στην επιτυχημένη ενημερωτική ημερίδα που πραγματοποιήθηκε το περασμένο Σάββατο στη Μύκανη, είχαμε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση με τον Διδάκτορα Γεωπονίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ιωάννη Καϊμακάμη τόσο για το θέμα που ανέπτυξε και αφορούσε στη διατροφή των ζώων, όσο και γενικά για την κτηνοτροφία και τις προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξής της στον Δήμο Μετεώρων.
Ο κ. Καϊμακάμης είναι γεωπόνος-διδάκτωρ του ΑΠΘ και κάτοχος μεταπτυχιακού στην αγροτική οικονομία.
Ξεκίνησε νωρίς την καριέρα του στη γεωργοκτηνοτροφία και εργάστηκε σε σημαντικές εταιρείες του κλάδου.
Συνεργάστηκε με ερευνητικές ομάδες και δίδαξε μαθήματα του συναφούς γνωστικού του αντικειμένου σε γεωπονικά τμήματα, ενώ έχει συγγράψει ερευνητικές εργασίες και άρθρα σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά.
Σήμερα εργάζεται ως σύμβουλος επιχειρήσεων σε πολυεθνική εταιρεία και είναι επιστημονικός συνεργάτης στο πρόγραμμα «γενετικοί πόροι στην κτηνοτροφία».
Είναι συν-ιδρυτής και CEO της PIMENAS και ιδιοκτήτης μονάδας πάχυνσης βοοειδών κρεοπαραγωγικού τύπου.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Κύριε Καϊμακάμη, πώς είδατε την ημερίδα, στην οποία συμμετείχατε το Σάββατο στον Δήμο Μετεώρων και πόσο σημαντικό είναι να διοργανώνονται ανάλογες εκδηλώσεις για να ενημερώνονται οι κτηνοτρόφοι;
Επρόκειτο για μια αξιέπαινη πρωτοβουλία, και θα αποτελούσε παράλειψη από την πλευρά μου αν δεν εξέφραζα και μέσω της συζήτησής μας συγχαρητήρια στον Δήμαρχο Μετεώρων κ. Λευτέρη Αβραμόπουλο και την ομάδα των συνεργατών του. Η ιδιαίτερη επιτυχία της ημερίδας αυτής πρέπει να αποτελέσει πηγή έμπνευσης αλλά και οδηγό για τη διοργάνωση αντίστοιχων εκδηλώσεων στο μέλλον… για το μέλλον! Άλλωστε, δική μου θέση είναι ότι η συνεργασία και η ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών είναι το κλειδί για την πρόοδο της κτηνοτροφίας μας και κατ’ επέκταση την ανάπτυξη του ευλογημένου αυτού τόπου, που μας φιλοξένησε το Σάββατο.
Από τα στοιχεία που παρουσιάσατε κι εσείς στην ημερίδα, βλέπουμε ότι στον Δήμο Μετεώρων υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός αιγοπροβάτων και βοοειδών. Σε σύγκριση με άλλες περιοχές που γνωρίζετε πώς θα χαρακτηρίζατε το μέγεθος αυτό; Πιστεύετε ότι υπάρχει προοπτική περαιτέρω ανόδου;
Πράγματι, με βάση πρόσφατα επίσημα στοιχεία στον Δήμο Μετεώρων εκτρέφεται το 36% περίπου των αιγοπροβάτων της ΠΕ Τρικάλων και το 27% των βοοειδών κρεοπαραγωγής. Η δημοτική ενότητα Καλαμπάκας μάλιστα αποτελεί τη χωρική περιοχή με τον υψηλότερο πληθυσμό αιγοπροβάτων εντός της ΠΕ Τρικάλων. Η ποσοτική σύγκριση υπό την έννοια του αριθμού των κεφαλών με άλλες περιοχές -πέραν δηλαδή των αναφερόμενων για την ΠΕ Τρικάλων- δεν έχει να προσφέρει πολλά στον διάλογο για την κτηνοτροφία, απεναντίας η ποιοτική σύγκριση με άλλες περιοχές και η ανάδειξη των στρατηγικών πλεονεκτημάτων του Δήμου Μετεώρων φέρει εγγενή υπεραξία.
Ποιοτικά λοιπόν τι προοπτικές υπάρχουν;
Ο Δήμος Μετεώρων μπορεί να αποτελέσει ένα αυτοδύναμο κτηνοτροφικό σύστημα με κατοχυρωμένο σήμα ποιότητας και να προσφέρει ένα σοβαρό πλεονέκτημα στα τοπικά καταστήματα εστίασης, όταν επιλέγουν να σερβίρουν τα μοναδικά, τοπικά προϊόντα στους ντόπιους και ξένους επισκέπτες. Έτσι, η κτηνοτροφία του Δήμου Μετεώρων έρχεται να παίξει έναν σημαντικό ρόλο στην οικονομία της περιοχής, δικαιώνοντας το κατά Αριστοτέλη ρηθέν «η καλύτερη πολιτεία είναι αυτή που στηρίζεται στη γεωργοκτηνοτροφία». Υπερασπίζομαι λοιπόν την περαιτέρω προοπτική του κλάδου στον Δήμο σας. Πρέπει όμως ο Δήμος Μετεώρων με τη χωρική έννοια αυτή τη φορά να αναγνωρισθεί τόσο από τους παράγοντες της αυτοδιοίκησης, όσο και από τους λοιπούς τοπικούς θεσμικούς, καθώς επίσης και από το σύνολο των κατοίκων του ως περιοχή ιδιαίτερου κτηνοτροφικού ενδιαφέροντος. Έτσι μόνον θα κεφαλαιοποιηθεί απόλυτα η μοναδικότητα των κτηνοτροφικών προϊόντων του Δήμου.
Και πώς πρέπει να κινηθεί ο Δήμος Μετεώρων στο πλαίσιο αυτό;
Η σύγχρονη αναπτυξιακή πολιτική για την κτηνοτροφία πρέπει να οδηγηθεί από ένα τεχνοκρατικό πλαίσιο. Γι’ αυτόν τον λόγο, ο Δήμος Μετεώρων πρέπει να κατευθυνθεί στο στάδιο της διαβούλευσης με ενδιαφερόμενα μέρη και στον ορισμό εξειδικευμένης ομάδας με τη συμμετοχή τεχνοκρατών για τον κτηνοτροφικό τομέα, προκειμένου να καθοριστούν οι συνεργατικές δράσεις και οι στρατηγικές ανάπτυξης και -γιατί όχι(;)- η ίδια η ομάδα να ασκεί το αναγκαίο και θεμιτό «lobbying» στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Να λοιπόν, μια μεγάλη πρόκληση για την «πολύ καλή» ομάδα του Λευτέρη Αβραμόπουλου.
Είναι σήμερα η κτηνοτροφία οικονομική βιώσιμη επιχείρηση;
Η κτηνοτροφία όπως ασκείται σήμερα στην Ελλάδα παραμένει οικονομική δραστηριότητα με χαμηλά επίπεδα αποδοτικότητας των επενδυμένων κεφαλαίων. Βασικό παράγοντα των χαμηλών επιδόσεων αποτελεί η επίσης χαμηλή παραγωγικότητα, δηλαδή έχουμε αυξημένο κόστος παραγωγής ανά μονάδα προϊόντος είτε παράγουμε γάλα είτε κρέας. Συνεπώς, κ. Μπακόλα, η κτηνοτροφία είναι οικονομικά βιώσιμη επιχείρηση, χωρίς ωστόσο να είναι σε θέση να προσφέρει υψηλές αποδόσεις στα επενδυμένα κεφάλαια.
Πρέπει να την επιλέγουν οι νέοι ως κύριο επάγγελμα;
Για να σας απαντήσω, επιτρέψτε μου να αποδώσω στην αγγλική «Skill before farming» τον καθοριστικό παράγοντα εισόδου και επιτυχίας στο επάγγελμα. Πρέπει δηλαδή να καταρτιστεί ένας νέος πριν εισέλθει στον κλάδο, διότι διαπιστωμένα τίθεται ζήτημα «αναλφαβητισμού στην οικονομική της ζωικής παραγωγής». Και εδώ πρέπει να αναλάβουν πρωταγωνιστικό ρόλο οι εμπορικές τράπεζες, οι βιομηχανίες, που πολλές φορές συνδράμουν μέσω κεφαλαίων στην παροχή άτοκων χρηματοδοτήσεων διευκόλυνσης, και η Κυβέρνηση, η οποία επίσης χρηματοδοτεί την εγκατάσταση νέων κτηνοτρόφων. Είναι έτοιμος κάποιος νέος να μπει στο επάγγελμα; Πώς αποτιμά τον κίνδυνο(;), πώς διαχειρίζεται την αποτυχία (;), πώς μεταφράζεται ο κύκλος παραγωγής σε χρηματικές ροές(;), πόσες ημέρες γίνεται διακράτηση των αποθεμάτων(;), ποιο είναι το NPV μιας νέας επένδυσής (;), ποιοι είναι οι στόχοι για το μέλλον (;) και πώς αντιμετωπίζει όλα τα θέματα οικονομικής διαχείρισης εξαιρουμένων των υπολοίπων παραμέτρων ζωοτεχνικής φύσης. Επιπροσθέτως, ο νεοεισερχόμενος, για να μπει, πρέπει να διακατέχεται από τη φιλοσοφία της λιτής παραγωγής, δηλαδή «πώς θα κάνουμε περισσότερα με λιγότερα» και φυσικά να μπορεί να συνεργάζεται αποδοτικά με τον λογιστή, τον δικηγόρο, τον χρηματοοικονομικό σύμβουλο, τον κτηνίατρο και με άλλους κτηνοτρόφους. Ειδικότερα ως προς τη συνεργασία με τους συναδέλφους, επιτρέψτε μου να επιμείνω στην ανάγκη για τη δημιουργία συνεταιρισμών, οι οποίοι πρέπει να αποτελούν σύγχρονες δομές stakeholders. Εν κατακλείδι, κ. Μπακόλα, αυτό που πρέπει να κυριαρχεί στο μυαλό κάθε ενδιαφερομένου είναι ότι οι κτηνοτροφικές επιχειρήσεις είναι δύσκολη business. Όποιος είναι έτοιμος να την «τρέξει», αναλαμβάνοντας τον επιχειρηματικό κίνδυνο με όλες τις παραδοχές που προανέφερα (χαμηλή απόδοση ιδίων κεφαλαίων), και τις δυσκολίες που εγγενώς φέρει το κτηνοτροφικό επάγγελμα με κυριότερη την εργασία σχεδόν 365 ημέρες τον χρόνο, ας το επιλέξει.
Σχετικά με το θέμα που αναπτύξατε στην ημερίδα για τις ζωοτροφές, ποια είναι τα βασικά που πρέπει να προσέχουν οι κτηνοτρόφοι, κύριε Καϊμακάμη;
Πρέπει να μάθουμε από τα λάθη μας. Να λειτουργούμε, ή ορθότερα, να επιχειρούμε, διότι περί επιχείρησης συζητάμε, με γνώμονα την αύξηση της παραγωγικότητας, τη μείωση της «σκληρής» εργασίας, τη συμβολή στο μετριασμό των κλιματικών επιπτώσεων, τη βελτιστοποιημένη χρήση εισροών, την ευζωία, την ενθάρρυνση των νεών να εισέλθουν στον κλάδο και τη μείωση της σπατάλης των ζωοτροφών. Ειδικά ως προς την τελευταία αναφορά μου καταγράφεται σημαντική ακούσια ή εκούσια σπατάλη στις ζωοτροφές. Στη ζώσα πραγματικότητα έξω στο πεδίο παρατηρώ την εξής δραματική αντίφαση: πολλές κτηνοτροφικές μονάδες υποφέρουν από υπερβολική και λανθασμένη χρήση των ζωοτροφών και προσθετικών, ενώ άλλες υποφέρουν από μειωμένη και επίσης λανθασμένη χρήση ζωοτροφών. Έτσι, σε εποχές εντυπωσιακών επιστημονικών επιτευγμάτων ένα μεγάλο ποσοστό κτηνοτρόφων υπέρ-σιτίζει κι ένα άλλο υπό-σιτίζει τα ζώα. Στον αντίποδα λοιπόν των όσων συμβαίνουν, βρίσκεται η «ολοκληρωμένη και οικονομική διατροφή» με σλόγκαν #όλα_είναι_ρυθμός_μετατρεψιμότητας. Όσο προχωρούμε στην αειφόρο εντατική παραγωγή η μέτρηση του δείκτη μετατρεψιμότητας δεν είναι απλώς απαραίτητη αλλά επιβάλλεται. Δοθείσης της ευκαιρίας, επιτρέψτε μου να αναφέρω και ορισμένους αριθμούς. Δεν θα μπορούσα άλλωστε να μην το κάνω, με δεδομένο ότι η σύγχρονη κτηνοτροφική παραγωγή είναι απόλυτα συνδεδεμένη μ’ αυτούς. Βελτίωση του δείκτη μετατρεψιμότητας κατά 0,05 (είναι καθαρός αριθμός) –δηλαδή από 5,30 σε 5,25– μπορεί να επιφέρει +3.000 ευρώ ετήσιο κέρδος σε ένα μέσης δυναμικότητας παχυντήριο μοσχαριών κρεοπαραγωγικής κατεύθυνσης. Επομένως, πρέπει να δουλεύομε χρόνο με τον χρόνο στην κατεύθυνση της βελτίωσης του ρυθμού μετατρεψιμότητας. Η οικονομική των ζωοτροφών αποτελεί την ευκαιρία να ξαναβρούμε την έννοια της επιχειρηματικότητας και της κερδοφορίας στην παραγωγή γάλακτος και κρέατος, κ. Μπακόλα, και μας δίνει τη δυνατότητα να δούμε πέρα από το προφανές αναγνωρίζοντας την πραγματική αξία των α΄ και β’ υλών, που χρησιμοποιούνται στις συνθέσεις για την κατάρτιση των σιτηρεσίων. Μ’ αυτό τον τρόπο, δημιουργούμε ένα ισορροπημένο και ανθεκτικό σύστημα παραγωγής κτηνοτροφικών προϊόντων. Να φέρετε καθημερινά στη θύμησή σας, αγαπητοί μου φίλοι κτηνοτρόφοι, ότι η έξυπνη διατροφή είναι οικονομική και η οικονομική διατροφή έξυπνη! Και κάτι ακόμη πριν κλείσω τη συζήτηση, «το ΚΑΘΑΡΟ νερό αποτελεί το σημαντικότερο θρεπτικό συστατικό στη διατροφή των ζώων».